Bijna-doodervaring aangetoond in hersenen: zien stervende mensen echt licht aan het einde van de tunnel?
Scientias, 02-05-2023, door Jeanette KrasSommigen zien vlak voor ze sterven licht aan het einde van de tunnel, anderen zeggen buiten hun lichaam te treden en vaak trekt hun leven als een film aan hen voorbij. De bijna-doodervaring (BDE) kent bij iedereen verrassend veel overeenkomsten, maar aantonen wat er echt rond het overlijden in de hersenen gebeurt, is nog niet zo eenvoudig.
De verhalen van mensen die bijna dood zijn gegaan, maar het toch overleefden, hebben zoveel elementen gemeen en komen van zulke verschillende culturen, dat wetenschappers vermoeden dat er een biologisch mechanisme aan ten grondslag ligt. In een nieuwe studie vonden onderzoekers van de University of Michigan daar opnieuw bewijs voor: bij twee stervende patiënten traden er pieken op in de hersenactiviteit, die kunnen wijzen op het bestaan van bewustzijn tijdens en vlak na het overlijden.
Piek in hersengolven
Het is niet de eerste keer dat hier onderzoek naar wordt gedaan, wel is het voor het eerst dat dit bewustzijn in zoveel detail is aangetoond. De onderzoekers keken de EEG (elektro-encefalogram) terug van vier patiënten die overleden aan een hartstilstand. Ze lagen alle vier in coma. Toen bleek dat er geen verbetering meer zou optreden, is de beademing stopgezet.
Daarna gebeurde er bij twee van de vier patiënten iets opmerkelijks. Bij een vrouw van 24 en een vrouw van 77 ging de hartslag omhoog én waren er pieken in de hersengolven te zien in de gammafrequentie. Dat zijn de sterkste hersengolven die voorkomen bij intensieve cognitieve activiteit, zoals studeren of problemen oplossen.
Bij toeval een EEG
Eerdere studies vonden ook al pieken in de gammagolven bij mensen die bijna dood gingen. Zo is er een belangrijk onderzoek uit 2022 van een 87-jarige man, die na een val epileptische aanvallen kreeg en daarom moest worden gemonitord. De man kreeg onverwachts een hartaanval, waardoor hij stierf. Maar bij toeval hadden de artsen dus zijn hersenactiviteit rond het sterven geregistreerd; en ook toen zagen ze pieken van gammagolven rond het tijdstip van overlijden.
Kruispunt
De onderzoekers gingen nu een stap verder: ze wilden weten welke delen van de hersenen oplichten. Het bleek te gaan om het raakpunt van de temporale, pariëtale en occipitale kwabben achter in de hersenen. Dit hersengedeelte heeft te maken met dromen, visuele hallucinaties bij epilepsie en een veranderde staat van het bewustzijn.
"Als dit deel van de hersenen oplicht, dan betekent dat, dat de patiënt iets ziet, iets hoort en mogelijk iets voelt in het lichaam," zegt hoofdonderzoeker Jimo Borjigin, die benadrukt dat dit hersengebiedje 'in vuur en vlam' leek te staan.
De activiteit van de hersenen en het hart werd nauwkeurig gemonitord, seconde na seconde, in de laatste uren van het leven van de patiënt. Zo ontstond een zeer gedetailleerd beeld van de hersenactiviteit rond het moment van overlijden.
Epilepsie
Het is natuurlijk de vraag hoe het kan dat de hersenen zo overactief worden rond het overlijden, maar ook: waarom ervaren sommigen dit wel en anderen niet? Bij deze studie ervoeren maar twee van de vier patiënten een dergelijk 'verborgen bewustzijn'. Mogelijk heeft dat ermee te maken dat hun hersenen anders werken doordat ze eerder al epileptische aanvallen hebben gehad, speculeert Borjigin.
Vanwege het beperkte aantal onderzochte patiënten, waarschuwen de onderzoekers voor al te grote conclusies. Ook stellen ze dat ze niet zeker weten of de patiënten écht dingen hebben gezien, aangezien ze het niet konden navertellen. "Dat gezegd hebbende: de geobserveerde bevindingen zijn geweldig en leveren een nieuw inzicht op voor ons begrip van het 'verborgen bewustzijn' bij stervende mensen," zegt de onderzoeker.
Wél navertellen
Ze wil in de toekomst data verzamelen van honderden andere mensen, waardoor de kans toeneemt dat iemand wél blijft leven en kan vertellen wat hij heeft gezien. Een mogelijke manier is om een experiment uit te voeren waarbij een bijna-doodervaring wordt nagebootst, terwijl de patiënt wordt gemonitord.
De bijna-doodervaring en de wetenschap
De BDE wordt door spirituele mensen vaak aangegrepen als bewijs dat lichaam en geest los van elkaar bestaan: als de dood intreedt, zweeft de geest weg [het is andersom: doordat de geest wegzweeft, treedt de dood in (Freek)], maar dat is niet het geval. Een BDE komt zelfs niet alleen voor bij mensen die bijna doodgaan. De bijzondere verschijnselen, zoals het licht aan het einde van een tunnel of het uit het lichaam treden, hebben waarschijnlijk te maken met de staat van de hersenen tijdens een verlaagd bewustzijn [het zijn geestelijke ervaringen in de geestelijke wereld bij vol bewustzijn (Freek)]. Ook is het zo dat na een hartstilstand de hersenen nog minder dan 30 seconden actief blijven. Mogelijk treden dan de bekende verschijnselen op van de BDE.
Neuroloog Kevin Nelson omschrijft de BDE als een moment waarop het bewustzijn zijn oriëntatie kwijtraakt. Het lijkt op wat er in de hersenen gebeurt als je droomt of een epileptische aanval krijgt. De visuele ervaringen zouden kunnen ontstaan doordat het deel van de hersenstam dat de cortex aanstuurt, de hersenen omschakelt naar het droombewustzijn, waarbij iemand uiteindelijk de oriëntatie ten opzichte van het eigen lichaam kwijtraakt.
Niet voor niets hebben sommige mensen met temporale epilepsie sensaties die overeenkomen met BDE's en 20 procent van de piloten die bewusteloos raken tijdens een training in een centrifuge met hoge G-krachten ervaart zelfs een klassieke BDE [door de versnelling trekt het bloed gedeeltelijk weg uit de hersenen en daardoor is de geest gedwongen uit te treden (Freek)].
Bron:
"Surge of neurophysiological coupling and connectivity of gamma oscillations in the dying human brain" - PNAS
terug naar hersenwerkzaamheid na de dood
terug naar het weblog
^