1. Het bestaan van geestelijke ontwikkeling is zichtbaar bij honden


Na 14.000 jaar domesticatie hebben honden dezelfde cognitieve vermogens als menselijke baby's
('domesticatie', van Latijn, 'domesticus': tot het huis behorend)
Scientias, 20-07-2021, door Vivian Lammerse

Het vermogen van honden om - op dezelfde manier als baby's - menselijke gebaren te begrijpen, is een bijzonder complex, cognitief vermogen, dat zeldzaam is in het dierenrijk.
Je weet dat je hond je begrijpt als je wijst en zegt: "Ga de bal zoeken" en hij rent er recht op af. Dit vermogen van je trouwe viervoeter om menselijke gebaren te begrijpen, lijkt misschien onopvallend, maar het is een bijzonder complex, cognitief vermogen. Onze naaste verwanten, de chimpansees, kunnen het niet. En de naaste verwant van de hond, de wolf, trouwens ook niet, zo blijkt uit een nieuwe studie.

Baby's
Enkele weken geleden publiceerde een andere onderzoeksgroep al over het uitzonderlijke vermogen van acht weken oude puppy's om menselijke blikken te beantwoorden of de richting van een uitgestoken vinger volgen. Het betekent dat jonge, ongetrainde honden al succesvol met mensen kunnen communiceren. In zoverre zelfs, dat ze over dezelfde cognitieve vermogens beschikken als menselijke baby's.
"Menselijke baby's lijken al vroeg in hun ontwikkeling gebaren te begrijpen," vertelt onderzoeker Hannah Salomons in een interview met Scientias. "Vaak nog voordat niet-sociale cognitieve vaardigheden naar voren komen. Ze kunnen bijvoorbeeld de punt van een vinger van een volwassene volgen en de informatie gebruiken om een probleem op te lossen, zoals het vinden van een verborgen voorwerp. Eerdere studies hebben aangetoond, dat honden net zo goed zijn in het lezen van menselijke gebaren en het begrijpen van hun bedoelingen. Deze vaardigheden komen al op jonge leeftijd naar voren, net als bij mensen!"

Studie
Het is een bijzonder complex, cognitief vermogen dat zeer zeldzaam is in het dierenrijk. "Zelfs onze naaste verwanten, de mensapen, begrijpen menselijke gebaren van nature niet," vertelt Salomons. "Sommige kunnen wel leren lezen, maar dat vereist veel oefening." De vraag rijst dan ook hoe de hond dit bijzondere vermogen heeft verworven.
Om daar achter te komen voerden onderzoekers een studie uit onder 44 puppy's en 37 rasechte wolvenjongen die tussen de 5 en 18 weken oud waren. De wolvenjongen werden vervolgens grootgebracht met veel menselijke interactie. Zo werden ze bijvoorbeeld met de hand gevoed, sliepen elke nacht in de bedden van hun verzorgers en kregen vanaf enkele dagen na de geboorte bijna de klok rond menselijke zorg. De hondenpups woonden daarentegen bij hun moeder en nestgenoten en hadden veel minder menselijk contact.

Lekkers
Na enkele weken werden zowel de puppy's als de wolvenjongen getest. De onderzoekers verstopten een lekkere traktatie in een kom, een tweede kom bleef leeg. Vervolgens gaven ze zowel de hond als de wolf een aanwijzing om hen te helpen het lekkers te vinden. Zo wezen ze bijvoorbeeld naar de juiste kom, of staarden in de richting waar het voedsel verborgen was. Ook legden ze een klein, houten blokje naast de juiste plek - een gebaar dat de puppy's nog nooit eerder hadden gezien - om hen zo duidelijk te maken waar de traktatie verstopt lag.

Resultaten
De resultaten zijn verbluffend. Zelfs zonder specifieke training wisten de hondenpups van slechts acht weken oud de juiste kom met lekkers te vinden. Sterker nog, ze hadden twee keer zoveel kans om de juiste kom te kiezen dan de wolvenjongen van dezelfde leeftijd, die veel meer tijd met mensen hadden doorgebracht. Zeventien van de 31 puppy's gingen rechtstreeks naar de juiste kom. Daarentegen deed geen van de 26 door mensen opgevoede wolvenjongen het beter dan een willekeurige gok. Nog indrukwekkender is dat veel puppy's het meteen tijdens hun eerste test al goed deden. En dat zonder training. Ze begrijpen het gewoon.

Benaderen van vreemden
Het is niet de enige opvallende ontdekking in het onderzoek. Andere tests toonden bijvoorbeeld aan dat puppy's dertig keer meer kans hadden dan wolvenjongen om een vreemde te benaderen. "Wanneer we het verblijf van de puppy's binnen kwamen, verzamelden ze zich rondom ons," vertelt Salomons. "Ze klimmen op je en likken je gezicht. De meeste wolvenjongen renden daarentegen naar de hoek om zich te verstoppen." Wanneer er daarnaast voedsel in een afgesloten bakje werd gestopt zodat ze er niet meer bij konden, probeerden de wolvenjongen het probleem over het algemeen zelf op te lossen, terwijl de hondenpups hulp leken te vragen aan mensen. Zo beschrijven de onderzoekers hoe de puppy's hen in de ogen keken, alsof ze wilden zeggen: "Ik zit vast, hoe kun je dit oplossen?"

Domesticatie van de hond
- Je kunt wolvenjongen dus zoveel knuffelen als je wilt, ze zullen je nog steeds niet begrijpen zoals een hond. Het lijkt er dus op dat 14.000 jaar domesticatie van honden iets merkwaardigs heeft gedaan met hun geest. Ze hebben mentale vaardigheden verworven waarmee ze kunnen afleiden, wat mensen in sommige situaties denken en voelen.
- De resultaten uit de studie ondersteunen dan ook het idee, dat domesticatie niet alleen het uiterlijk van honden heeft veranderd - zo beschikken ze bijvoorbeeld over een spiertje rond de ogen waarmee ze de wenkbrauw optrekken en zo schattige puppy-ogen kunnen opzetten - maar dat het ook hun geest veranderde.
- "De studie toont aan dat honden door middel van domesticatie succesvol met mensen leerden te leven, waardoor ze een mensachtig vermogen hebben ontwikkeld om samenwerking door communicatie te begrijpen," aldus Salomons.

Meer over de domesticatie van honden
Ergens tussen de 12.000 en 14.000 jaar geleden deelden honden een voorouder met wolven. Hoe zulke gevreesde en verafschuwde roofdieren veranderden in de beste vriend van de mens, is tot op de dag van vandaag een mysterie. Eén theorie suggereert dat, toen mens en wolf elkaar ontmoetten, alleen de vriendelijkste wolven door de mens getolereerd werden. Deze mochten genoeg dichtbij komen om de kliekjes van de mens op te schrokken. Terwijl de verlegenere, norse wolven honger leden, zouden deze vriendelijke wolven weleens overleefd kunnen hebben. Zij gaven genen door die hen minder angstig of agressief tegenover mensen maakten. Dit ging generatie op generatie door, totdat de afstammelingen van de wolf meesters werden in het peilen van de intenties van mensen door hun gebaren en sociale signalen te leren begrijpen.

Het vermogen van honden om mensen te begrijpen, heeft veel deuren geopend. Het stelt ons bijvoorbeeld in staat om op een natuurlijke manier met honden samen te werken, met hen te communiceren en een sterke band op te bouwen. "Het ongelooflijke aantal taken dat honden samen met mensen kunnen uitvoeren, van jagen tot het helpen van mensen met een handicap, wordt mogelijk gemaakt door deze wederzijdse samenwerking," legt Salomons uit. De studie geeft nu meer inzicht hoe dat vermogen ooit is ontstaan. Het bewijs dat deze sociale genialiteit van honden een product is van domesticatie, stapelt zich daarmee op.

De onderzoekers hopen dat deze studie de onderlinge communicatie tussen hond en mens kan verbeteren. "Denk daarbij aan alle verschillende rollen die honden vervullen, van huisdieren tot hulphonden," zegt Salomons. Tegelijkertijd leidt het ook tot een andere interessante vraag. De domesticatie van honden heeft dus duidelijk hun geest veranderd. Maar hoe zit dat eigenlijk met onze eigen geest? "We hopen tevens beter te gaan begrijpen hoe de menselijke geest evolueerde door de effecten van domesticatie," besluit Salomons.

Bronmateriaal:
"You can snuggle wolf pups all you want, they still won't 'get' you quite like your dog" - Duke University
Interview met Hannah Salomons

2. Honden ontwikkelden 'puppy-ogen' speciaal voor jou
Het spiertje rond de ogen stelde hen in staat om beter met mensen te communiceren.
Scientias, 18-06-2019, door Vivian Lammerse

Iedereen die een hond heeft of er een heeft gehad, weet wat het is: puppy-ogen. Hierbij worden de wenkbrauwen opgetrokken, waardoor de ogen groter en kinderlijker lijken. En wie kan die blik nou weerstaan? Onderzoekers komen in een nieuwe studie tot een frappante ontdekking. Zo stellen ze dat het spiertje dat honden in staat stelt die lieve ogen op te zetten, speciaal is ontwikkeld om met ons te communiceren.

Wolf versus hond
In de studie namen de onderzoekers de gezichtsanatomie van honden en wolven onder de loep. En alle spieren in hun gezichten lijken grotendeels met elkaar overeen te komen. Behalve boven de ogen. Honden hebben hier namelijk een klein spiertje zitten waardoor ze hun wenkbrauw kunnen optrekken en puppy-ogen kunnen opzetten. Maar wolven blijken niet over dit spiertje te beschikken.
"Dit is een opvallend verschil voor soorten die slechts 33.000 jaar geleden van elkaar zijn gescheiden," zegt onderzoeker Anne Burrows. "We denken dat die opmerkelijk snelle verandering in het gezicht direct kan worden gekoppeld aan de sociale interactie die honden aangingen met mensen."

Puppy-ogen
Het opzetten van die schattige ogen blijkt zeker zijn vruchten af te werpen. "Wanneer honden puppy-ogen opzetten, lijkt dit een sterk verlangen bij mensen op te wekken om voor hen te zorgen," zegt onderzoeksleider Juliane Kaminski. "Honden die hun wenkbrauwen meer optrekken hebben wat dat betreft een voordeel ten opzichte van andere honden. Daarom werd deze eigenschap over generaties doorgegeven."

Experiment
De onderzoekers besloten in een experiment de proef op de som te nemen. Zo bestudeerden ze het gedrag van honden en wolven wanneer ze voor twee minuten aan een mens werden blootgesteld. En in deze twee minuten zetten de honden veel vaker puppy-ogen op. "De beweging is betekenisvol in de band tussen mens en hond, omdat het een zorgzame reactie van mensen kan oproepen en tegelijkertijd de 'illusie' kan scheppen van een mensachtige manier van communiceren," aldus Kaminski.
De enige hondensoort in de studie die niet over het spiertje beschikte, was de Siberische husky; een soort die tot de oudste hondenrassen behoort.

Evolutie
De bevindingen laten zien hoe belangrijk gezichten kunnen zijn bij het vragen om aandacht en hoe krachtig gezichtsuitdrukkingen zijn in sociale interactie. Bovendien is het best verbazend dat het spiertje bij honden zich zo snel ontwikkelde. "De grove anatomie van spieren verandert door middel van evolutie normaal gesproken erg traag," zegt onderzoeker Rio Diogo. "Maar dit gebeurde juist heel snel, in slechts duizenden jaren."
De studie borduurt voort op eerder onderzoek, waarin wetenschappers er al achterkwamen dat honden hun wenkbrauwen aanzienlijk meer bewegen wanneer mensen naar ze kijken. Het is volgens de onderzoekers overtuigend bewijs dat honden hun gezichten bewegen in reactie op menselijke aandacht.

Bronmateriaal:
"The evolution of puppy dog eyes" - University of Portsmouth

terug naar de geestelijke ontwikkeling

terug naar het weblog






^