Apen kunnen rekenen. Meer dan een geheugentrucje
Wetenschap 24, 22 april 2014, door Evelien Lingeman
Resusapen kunnen begrijpen hoeveel waarde een getal heeft en hiermee berekenen, hoe ze de grootste beloning binnen kunnen halen.
Zoom
Resusapen kunnen rekenen met cijfers en symbolen. Er was al eerder aangetoond dat dieren zoals ratten, muizen en duiven vergelijkbare eigenschappen hebben. Maar deze onderzoeken hebben altijd onder vuur gelegen vanwege de mogelijkheid dat de dieren de getalcombinaties ‘uit hun hoofd’ geleerd zouden hebben. De aapjes hebben nu aangetoond dat ze wel degelijk echt kunnen rekenen en een symbool een waarde toekennen.
Spelen met een touchsceen
Om hier achter te komen, hebben onderzoekers aan de Amerikaanse universiteit Harvard drie testen gedaan. Tijdens de eerste test moesten de apen tussen twee velden kiezen op een scherm dat aan de wand van hun kooi hing. In ieder veld stond een ander aantal stippen, iedere stip was een druppel beloning, zoals honing, waard. Dit druppelde uit een metalen buisje voor het scherm. De apen kozen steeds de meeste stippen, en dus de hoogste beloning. Maar dat bewijst nog niet dat ze kunnen rekenen zoals wij dat kunnen. Wij kunnen namelijk waarde toekennen aan een getal of symbool en daar verder mee rekenen. Om te bewijzen dat apen dit ook kunnen hebben de wetenschappers nog twee testen gedaan.
De eerste test was met resusaapjes die al van jongs af aan hebben getraind met symbolen. Deze kenden de apen dus al voor het onderzoek begon en ze wisten dus ook al hoeveel druppels beloning een bepaald symbool waard is. Zo waren cijfers nul tot negen druppels waard, en letters tien tot 26 druppels.
Zoveel mogelijk lekkers
Tijdens de tweede test zagen de apen weer twee vlakken op hun scherm. In het ene vlak stond een enkel symbool, en in het andere vlak twee symbolen die de apen op moesten tellen. Na een aantal weken oefenen kozen ze bijna altijd het hoogste getal of de hoogste combinatie. Dit om natuurlijk zoveel mogelijk druppels lekkers te krijgen. Maar dit toont nog niet aan dat de apen echt kunnen rekenen. Het is ook mogelijk dat ze alle 351 combinaties uit hun kopje hebben geleerd.
Tetris blokjes
Om aan te tonen dat ze toch echt kunnen rekenen bedachten de onderzoekers een tweede symbolenreeks. Deze symbolen waren ingewikkelder en nieuw voor de apen. Ze zijn opgebouwd uit vier of vijf vierkantjes per symbool die samen een soort Tetris blokjes vormen. De apen hebben drie en een halve maand de tijd gekregen deze symbolenset uit hun hoofd te leren, maar er nog niet mee te rekenen. Na die tijd is getest of ze hier meteen mee konden rekenen zoals eerder met de getallen en cijfers. En dat konden ze meteen.
Hieruit blijkt dat ze echt kunnen leren hoeveel waarde een getal of symbool heeft. En dat ze kunnen berekenen welke combinatie hiervan meer druppels voorstelt door ze bij elkaar op te tellen.
Symbol addition by monkeys provides evidence for normalized quantity coding, Livingstone et. al., PNAS, 22-04-2014.
terug naar de geestelijke ooprsprong
terug naar het weblog
^