Groot Barrièrerif herstelt zich
1. Great Barrier Reef toch springlevend
2. Great Barrier Reef herstelt van verblekingsgolven
1. Great Barrier Reef toch springlevend
Vraaggesprek met Peter Ridd, koraalonderzoeker
De Telegraaf, 08-08-2022; door Edwin Timmer
Het Australische koraalrif geldt als één van de mooiste natuurwonderen ter wereld. Keer op keer klonk echter de waarschuwing dat de Great Barrier Reef op het punt stond af te sterven. Nu blijkt het koraal toch springlevend. Hoe kan dat?
- Wat is het goede nieuws?
Het Australisch Instituut voor Mariene Wetenschappen houdt sinds 36 jaar de ontwikkeling van het Great Barrier Reef bij. Elk jaar maken onderzoekers een schatting van de koraalbedekking in de verschillende delen van het rif. Uit de cijfers voor dit jaar blijkt dat die bedekking nog nooit zo groot is geweest. Het koraal, een symbiose van een diertje (de koraalpoliep) en fytoplankton (algen), heeft nog nooit zo’n groot deel van de zee ten oosten van Australië gekoloniseerd. Alleen in het zuidelijke rifdeel liep de bedekking iets terug.
- Maar dit koraalrif was toch dood?
Dat zou je inderdaad hebben kunnen afleiden uit dramatische nieuwsverhalen sinds 2016 en 2017. De Britse krant The Guardian stelde in april 2017 dat het rif een ’terminale fase’ had bereikt. In Nederland sprak de Volkskrant van een ’verbleekt kerkhof’. En volgens De Telegraaf was een derde van de Great Barrier Reef ’dood of bezig af te sterven’. Zo werd het Australische koraalrif een internationaal symbool van klimaatontwrichting. Want het opwarmende zeewater zorgde voor verbleking en daarmee voor dood en verderf.
- Wat gebeurt er precies bij verbleking?
Algen geven het koraal zijn felle kleuren. Maar soms gooien de koraaldiertjes die algen eruit. Dat gebeurt als het zeewater tijdelijk, door zwakke stroming en weinig wind, snel opwarmt. De algen beginnen dan gifstoffen af te scheiden. De koraalpoliepen ontdoen zich vervolgens van de algen en ze verliezen hun kleur: het koraal verbleekt.
„Maar verbleking is geen doodvonnis, het is eerder een overlevingsmechanisme,” verklaart de Australische wetenschapper Peter Ridd, die decennialang het koraal onderzocht.
- Het alarmverhaal klopte dus niet?
„Het koraalrif bevindt zich in magnifieke staat,” vertelt Ridd per telefoon vanuit Australië. „De verschillende perioden van verbleking hebben amper koraal gedood. Grotere bedreigingen zijn orkanen en de doornenkroon, een zeester die koraal eet. Wat betreft orkanen is het juist al jaren rustig.”
Ridd ageerde altijd al tegen de doemverhalen van zijn collega’s, maar die dwarsheid bracht hem uiteindelijk in conflict met zijn werkgever, de James Cook University in Queensland. Hij blijft echter optimistisch: „Koraal bestaat al 225 miljoen jaar, en heeft diverse klimaatwisselingen meegemaakt. Waarom zou een kleine temperatuurstijging nu ineens fataal zijn?”
- En de toekomst?
Het Australisch Instituut voor Mariene Wetenschappen vreest dat de huidige opleving slechts tijdelijk is. Voortgaande opwarming van het zeewater moet wel ellendig gaan uitpakken. VN-organisatie Unesco verwacht zelfs dat het Barrier Reef en andere koraalriffen, voor 2100 uitgestorven zijn.
Ridd wuift dat weg: „Deze wetenschappers zijn al hun geloofwaardigheid kwijt. Hun doemverhalen zijn volledig gelogenstraft. Wie gelooft hen nog? Nederlandse liefhebbers moeten gewoon in het vliegtuig stappen en zelf de pracht en praal van dit natuurschoon komen aanschouwen.”
2. Nog nooit hebben onderzoekers in het noordelijke deel van het Great Barrier Reef (Groot Barrièrerif) zoveel koraal gezien als nu. Het is hoopgevend: het toont aan dat het rif nog steeds in staat is zich te herstellen van grote verblekingsgolven.
Scientias, 05-08-2022, door Vivian Lammerse
De afgelopen jaren zijn de koralen op het Great Barrier Reef meerdere keren hard door verbleking getroffen. Onderzoekers maakten zich dan ook grote zorgen. Want in hoeverre zou ’s werelds grootste koraalrif deze grootschalige verblekingsgolven te boven kunnen komen? Een nieuwe studie stemt optimistisch. Want in geen 36 jaar tijd was de koraalbedekking in het noordelijke en centrale deel van het Great Barrier Reef zou hoog als nu.
Verblekingsgolven
Zoals gezegd heeft het Great Barrier Reef het de afgelopen jaren zwaar te verduren gehad. In 2016 zagen wetenschappers met lede ogen aan hoe veel koraal in ’s werelds grootste koraalrif het loodje legde. In 2017 kreeg het Great Barrier Reef het vervolgens weer te verduren. Het rif was deze periode van massale verbleking nog niet eens te boven, of de volgende golf diende zich in 2020 alweer aan. En een paar maanden geleden was het zelfs wéér raak: de vierde keer in slechts zes jaar tijd dat het rif hard door verblekingsgolven werd getroffen. De oorzaak is niet ingewikkeld. Het heeft allemaal te maken met de stijgende watertemperaturen als gevolg van de klimaatopwarming. Onderzoekers vroegen zich dan ook niet onterecht af in hoeverre het prachtige Great Barrier Reef nog toekomst heeft.
36 jaar geleden begonnen onderzoekers de koraalbedekking in het Great Barrier Reef in kaart te brengen. Het betekent dat ze een redelijk goed beeld hebben van de hoeveelheid koralen die zich in ’s werelds grootste koraalrif ophouden. In een nieuw jaarverslag presenteren onderzoekers nu veelbelovende bevindingen. Want dit jaar groeiden er over een groot deel van het rif bijzonder veel nieuwe koralen aan.
De cijfers De onderzoekers bestudeerden de koraalbedekking op 87 verschillende plekken. En met name in het noorden en het centrale deel van het Great Barrier Reef blijkt de koraalbedekking aanzienlijk te zijn toegenomen. Zo steeg dit in het noorden van 33 procent naar 36 procent en in het centrale deel van 26 procent naar 33 procent. En dat is ongekend. Het betekent zelfs dat onderzoekers nog nooit zoveel koraal in deze delen van het Great Barrier Reef hebben gezien als nu. Het zijn hoopgevende resultaten. Het toont aan dat het rif nog steeds in staat is te herstellen van grote verblekingsgolven.
Zuidelijke delen Tegelijkertijd betekent dit niet dat al het gevaar geweken is. Zo nam de koraalbedekking in het zuidelijke deel van het Great Barrer Reef juist af van 38 procent naar 34 procent. “Dit was deels te wijten aan aanhoudende uitbraken van de doornenkroon,” vertelt onderzoeker Paul Hardisty. De doornenkroon is een zeester die gemiddeld zo’n 25 tot 35 centimeter groot wordt en bedekt is met stekels. Het is een geduchte vijand van koraalriffen, aangezien ze koraalpoliepen op het menu hebben staan.
Verbleking De onderzoekers benadrukken dat we ondanks de verbeteringen die in de meer noordelijke delen van het Great Barrier Reef zijn gezien, niet achterover kunnen leunen. De toekomst van het koraalrif is namelijk ook na vandaag niet veilig gesteld. Dat heeft er met name mee te maken dat desastreuse verblekingsgolven elkaar tegenwoordig door de opwarming van de aarde steeds sneller opvolgen. “In onze 36 jaar aan monitoring van de toestand van het Great Barrier Reef hebben we dergelijke verblekingsgolven nooit zo dicht op elkaar gezien,” vertelt Hardisty. “Dit laat zien hoe kwetsbaar het rif is voor de aanhoudende acute en ernstige verstoringen die vaker voorkomen en langer duren.”
Wat is verbleking? Koraal leeft in symbiose met microscopisch kleine algen die het koraal van voedsel en kleur voorzien. Wanneer het koraal te maken krijgt met stress (door hogere watertemperaturen of vervuiling) verlaten de algen het weefsel van het koraal. Daardoor verliest het koraal niet alleen een belangrijke bron van voedsel, maar ook kleur. Het koraal verzwakt en wordt vatbaarder voor ziekten. Eén van de grootste stressfactoren waar het koraal op dit moment mee kampt, is de opwarming van het zeewater. Verbleking is hierdoor een snel om zich heen grijpend probleem geworden. Belangrijk om op te merken is dat verbleekt koraal niet meteen dood koraal betekent. Voor lichte of matige verbleekte riffen is de kans groot dat ze zich zullen herstellen en overleven.
Wat bovendien enigszins zorgelijk is, is dat de toename van de koraalbedekking met name te danken is aan de aanwas van Acropora-koralen. “Deze koralen zijn bijzonder kwetsbaar voor harde wind en tropische cyclonen,” vertelt onderzoeker Mike Emslie. “Bovendien zijn ze ook vatbaarder voor verbleking en zijn ze de favoriete prooi van de doornenkroon. Dit betekent dat de grote toename van de koraalbedekking teniet kan worden gedaan door verstoringen op riffen waar Acropora-koralen domineren.”
Slag om de arm Hoewel het enerzijds goed nieuws is dat onderzoekers in veel delen van het Great Barrier Reef nog nooit zoveel koraal hebben gezien als nu, houden ze een slag om de arm. “Elke zomer loopt het rif het risico van temperatuurstress, verbleking en mogelijk sterfte,” zegt Hardisty. “Bovendien ontwikkelt ons begrip van hoe het ecosysteem daarop reageert, zich nog steeds.”
Toch eindigt hij met een positieve noot. Want hoewel de meest recente verblekingsgolf tot veel verbleekt koraal leidde, bleef grootschalige sterfte uit. “Hoewel het om een omvangrijke verblekingsgolf ging, bereikte deze niet de intensiteit van de gebeurtenissen van 2016 en 2017,” vertelt Hardisty. “Als gevolg daarvan zagen we tevens minder sterfte. Onze laatste bevindingen tonen dan ook aan dat het rif in staat is om zich te herstellen, maar alleen als de hevigheid van verblekingsgolven meevalt.”
terug naar de vragenlijst
terug naar het weblog
^