Het kernkwadrantmodel van Daniel Ofman
Daniel Ofman studeerde in 1973 af als bedrijfskundige aan de Technische Universiteit (TU) in Eindhoven. Hij is management coach en consultant, en oprichter van het adviesbureau Core Quality. Tevens is hij grondlegger van het bekende gedragsmodel: het kernkwadrantmodel.Bron: Mulder, P.; Kernkwadrant van Daniel Ofman (2012). Retrieved 03-03-2018 from ToolsHero: www.toolshero.nl/communicatie-modellen/kernkwadrant-ofman-theorie/
Inhoud
1. Het kernkwadrantmodel
2. Voorbeelden van kernkwadranten
3. Kernkwadranten en de geestelijke vermogens
4. De betekenis van de valkuil
1. Achtergrond kernkwadranttheorie
"Iedereen kan zich wel eens ergeren aan het gedrag van een ander. We vinden anderen soms lastig en vinden dat iemand eens z'n best zou moeten doen om zijn gedrag te veranderen. Maar bestaan er eigenlijk wel 'lastige' mensen? Volgens bedrijfskundige Daniel Ofman is het antwoord nee! Iedere mens bezit bepaalde kwaliteiten, waardoor we van elkaar kunnen verschillen. Een groot verschil hierin kan bepaalde wrijving tussen personen opleveren."
Het kernkwadrantmodel
"Om meer inzicht in deze onderlinge verhoudingen te krijgen, ontwikkelde Daniel Ofman het model kernkwadrant waarin duidelijk wordt, waardoor die wrijving ontstaat. Iemands kernkwaliteit kan namelijk recht tegenover het gedrag staan waar men allergisch voor is. Vervolgens geeft Ofman aan, hoe een kernkwaliteit kan doorschieten naar een valkuil en op welke manier hij de uitdaging kan aangaan om zijn gedrag aan te passen."
1. Kernkwaliteit [de ontwikkelde eigenschap van de persoon]
"De kernkwaliteit is iemands natuurlijke eigenschap, die niet is aangeleerd. Dit sterke punt van de persoonlijkheid kan echter doorschieten [eenzijdig worden] waardoor de kracht een zwakte wordt. Zie het voorbeeld: punctueel en netjes."
2. Valkuil [de eenzijdige ontwikkeling van die eigenschap]
"In geval van uitschieten [eenzijdige ontwikkeling] spreekt Daniel Ofman van een valkuil, waarbij die eigenschap een negatieve uitwerking op de omgeving heeft en ook de persoon zelf in de weg zit. Voorbeeld: perfectionisme en over georganiseerd zijn."
3. Uitdaging [de nog te ontwikkelen eigenschap, nodig voor het innerlijke evenwicht]
"Het positief tegenovergestelde van de valkuil is de uitdaging, die een goede aanvulling op de kernkwaliteit is. De uitdaging zorgt voor meer balans, voorbeeld: wat vaker de 'boel de boel' laten en leren uitstellen."
4. Allergie [de vage herkenning van eigen eenzijdigheid bij anderen]
"De allergie staat lijnrecht tegenover de kernkwaliteit. Wanneer iemand [de een] doorschiet in de uitdaging die aan de kernkwaliteit gekoppeld is, ontstaat het gevaar dat die eigenschap [voor de ander] in een allergie ontaardt. Voorbeeld: slordig en ongeorganiseerd."
Toepassing
"Veel mensen zijn allergisch voor het gedrag van anderen uit angst voor het feit dat dit gedrag ook ergens diep bij zichzelf verstopt zit. Behalve dat het kernkwadrant van Daniel Ofman inzicht in het handelen van anderen geeft, geeft het ook inzicht in het eigen handelen. Door het kernkwadrantmodel toe te passen, ontstaat er meer begrip voor elkaar en voor verschillende situaties."
Inzicht in kernkwaliteiten
"Door inzicht in persoonlijke, verschillende kernkwaliteiten en valkuilen, is het ook beter te begrijpen dat een valkuil door iemand anders als allergie kan worden opgevat. Met zelfinzicht komt men er achter dat een kernkwaliteit soms te ver doorschiet, wat ergernis bij de omgeving kan oproepen.
Hieronder tref je nog een aantal voorbeelden aan van kernkwaliteiten en valkuilen volgens het enneagram:"
"Kernkwaliteit Perfectionist → valkuil: Muggenzifter
Kernkwaliteit Helper → valkuil: Bemoeial
Kernkwaliteit Succesvolle werker → valkuil: Streber
Kernkwaliteit Romanticus → valkuil: Driftkop
Kernkwaliteit Waarnemer → valkuil: Betweter
Kernkwaliteit Loyalist → valkuil: Slaaf
Kernkwaliteit Levensgenieter → valkuil: Feestbeest
Kernkwaliteit Leider → valkuil: Dictator
Kernkwaliteit Bemiddelaar → valkuil: Regelneef of -nicht"
Einde citaat
terug naar de Inhoud
2. Voorbeelden van kernkwadranten
Hieronder een verzameling kernkwadranten, waaruit blijkt dat het daarbij vooral om de eigenschappen van de geestelijke vermogens denken, voelen en willen gaat (waarbij ik de volgorde van Ofman aanhoud).
Kernkwaliteit
(de ontwikkelde
eigenschap)
denken
verstandelijkheid
weloverwogenheid
bondigheid
bedachtzaamheid
terughoudendheid
nuchterheid
nauwkeurigheid
zorgvuldigheid
stiptheid
zelfverzekerdheid
standvastigheid
relativeringsvermogen
voelen
invoelingsvermogen
gevoeligheid
aanpassingsvermogen
aanpassingsvermogen
vriendelijkheid
inlevingsvermogen
behoedzaamheid
behulpzaamheid
behulpzaamheid
verdraagzaamheid
optimisme
eerlijkheid
gehoorzaamheid
zorgzaamheid
geduldigheid
ontvankelijkheid
verantwoordelijkheid
vrijgevigheid
gulheid
luisterend
innerlijke rust
zelftwijfel
willen
krachtig
daadkracht
durf
gedrevenheid
overtuiging
zelfstandigheid
geestdrift
creativiteit
improvisatie
zelfvertrouwen
beheerstheid
overtuigend
leidend
discipline
(de ontwikkelde
eigenschap)
denken
verstandelijkheid
weloverwogenheid
bondigheid
bedachtzaamheid
terughoudendheid
nuchterheid
nauwkeurigheid
zorgvuldigheid
stiptheid
zelfverzekerdheid
standvastigheid
relativeringsvermogen
voelen
invoelingsvermogen
gevoeligheid
aanpassingsvermogen
aanpassingsvermogen
vriendelijkheid
inlevingsvermogen
behoedzaamheid
behulpzaamheid
behulpzaamheid
verdraagzaamheid
optimisme
eerlijkheid
gehoorzaamheid
zorgzaamheid
geduldigheid
ontvankelijkheid
verantwoordelijkheid
vrijgevigheid
gulheid
luisterend
innerlijke rust
zelftwijfel
willen
krachtig
daadkracht
durf
gedrevenheid
overtuiging
zelfstandigheid
geestdrift
creativiteit
improvisatie
zelfvertrouwen
beheerstheid
overtuigend
leidend
discipline
Valkuil
(de eenzijdige ont-
wikkeling ervan)
zakelijkheid
twijfelzucht
rechtlijnigheid
afstandelijkheid
afstandelijkheid
afstandelijkheid
perfectionisme
kleingeestigheid
overdrijving
hooghartigheid
starheid
lichtzinnigheid
overbezorgdheid
bewogenheid
onderdanigheid
onzekerheid
braafheid
opoffering
besluiteloosheid
opoffering
teruggetrokkenheid
vredelievendheid
naïviteit
botheid
slaafsheid
betutteling
lijdzaamheid
afwachtend
overbelasting
grenzeloos
verkwistend
lijdzaamheid
traagheid
zelfwantrouwen
aanvallend
drammerigheid
overmoedigheid
fanatisme
fanatisme
eenzaamheid
opwellingen
wanordelijkheid
wanordelijkheid
hoogmoed
afstandelijkheid
fanatisme
overheersend
starheid
(de eenzijdige ont-
wikkeling ervan)
zakelijkheid
twijfelzucht
rechtlijnigheid
afstandelijkheid
afstandelijkheid
afstandelijkheid
perfectionisme
kleingeestigheid
overdrijving
hooghartigheid
starheid
lichtzinnigheid
overbezorgdheid
bewogenheid
onderdanigheid
onzekerheid
braafheid
opoffering
besluiteloosheid
opoffering
teruggetrokkenheid
vredelievendheid
naïviteit
botheid
slaafsheid
betutteling
lijdzaamheid
afwachtend
overbelasting
grenzeloos
verkwistend
lijdzaamheid
traagheid
zelfwantrouwen
aanvallend
drammerigheid
overmoedigheid
fanatisme
fanatisme
eenzaamheid
opwellingen
wanordelijkheid
wanordelijkheid
hoogmoed
afstandelijkheid
fanatisme
overheersend
starheid
Uitdaging
(het nog te ontwik-
kelen tegendeel)
gevoeligheid
zelfverzekerdheid
gemoedelijkheid
openheid
zelfverzekerdheid
meelevendheid
soepelheid
losheid
ontspannenheid
bescheidenheid
aanpassingsvermogen
ernst
beschouwend
afstandelijkheid
ondernemingszin
standvastigheid
weerstand
loslaten
slagvaardigheid
zelfstandigheid
zelfgerichtheid
strijdlust
werkelijkheidszin
tact
leidinggevend
vertrouwend
daadkrachtig
stellingnemen
hulpvragen
beheerstheid
spaarzaamheid
zelfstandigheid
krachtdadigheid
zelfvertrouwen
terughoudend
geduld
voorzichtigheid
nuchterheid
luisterend
saamhorigheid
werkelijkheidszin
discipline
doelgerichtheid
bescheidenheid
betrokkenheid
relativerend
volgzaam
aanpassing
(het nog te ontwik-
kelen tegendeel)
gevoeligheid
zelfverzekerdheid
gemoedelijkheid
openheid
zelfverzekerdheid
meelevendheid
soepelheid
losheid
ontspannenheid
bescheidenheid
aanpassingsvermogen
ernst
beschouwend
afstandelijkheid
ondernemingszin
standvastigheid
weerstand
loslaten
slagvaardigheid
zelfstandigheid
zelfgerichtheid
strijdlust
werkelijkheidszin
tact
leidinggevend
vertrouwend
daadkrachtig
stellingnemen
hulpvragen
beheerstheid
spaarzaamheid
zelfstandigheid
krachtdadigheid
zelfvertrouwen
terughoudend
geduld
voorzichtigheid
nuchterheid
luisterend
saamhorigheid
werkelijkheidszin
discipline
doelgerichtheid
bescheidenheid
betrokkenheid
relativerend
volgzaam
aanpassing
Allergie (ergernis)
(eenzijdige ontwikke-
ling van het tegendeel)
overgevoeligheid
eigendunk
langdradigheid
directheid
hooghartigheid
zweverigheid
wanordelijkheid
onverschilligheid
onoplettendheid
schuchterheid
onbestendigheid
zwaarmoedigheid
afstandelijkheid
kilheid
overheersing
leerstelligheid
brutaliteit
onverschilligheid
onbezonnenheid
zelfgerichtheid
zelfzucht
ongenaakbaarheid
pessimisme
manipulatie
eigenzinnigheid
onverschilligheid
drammerigheid
rechtlijnigheid
slachtofferrol
zelfgerichtheid
gierigheid
overheersend
overheersing
zelfoverschatting
lijdzaam
lijdzaamheid
geremdheid
lijdzaamheid
meegaandheid
afhankelijkheid
geremdheid
regelzucht
medogenloosheid
middelmatigheid
regelzucht
meningsloosheid
slaafsheid
toegevendheid
(eenzijdige ontwikke-
ling van het tegendeel)
overgevoeligheid
eigendunk
langdradigheid
directheid
hooghartigheid
zweverigheid
wanordelijkheid
onverschilligheid
onoplettendheid
schuchterheid
onbestendigheid
zwaarmoedigheid
afstandelijkheid
kilheid
overheersing
leerstelligheid
brutaliteit
onverschilligheid
onbezonnenheid
zelfgerichtheid
zelfzucht
ongenaakbaarheid
pessimisme
manipulatie
eigenzinnigheid
onverschilligheid
drammerigheid
rechtlijnigheid
slachtofferrol
zelfgerichtheid
gierigheid
overheersend
overheersing
zelfoverschatting
lijdzaam
lijdzaamheid
geremdheid
lijdzaamheid
meegaandheid
afhankelijkheid
geremdheid
regelzucht
medogenloosheid
middelmatigheid
regelzucht
meningsloosheid
slaafsheid
toegevendheid
terug naar de Inhoud
3. Kernkwadranten en de geestelijke vermogens
De kernkwadranttheorie stelt, dat je je eigen zwakheden, die je onbewust verdringt, toch vaag herkent in een bepaald overdreven gedrag van sommige mensen in je omgeving, wat de oorzaak is van ergernis en persoonlijke wrijvingen.
Daarbij gaat het in grote lijnen om de eigenschappen van de geestelijke vermogens.
Denken
Op de volgende wijze kan een kernkwadrant worden toegepast op een denker:
kernkwaliteit: het denken is je vanuit de aanleg ontwikkelde vermogen
valkuil: het denken kun je eenzijdig verder ontwikkelen tot verstandelijkheid, rechtlijnigheid, zakelijkheid
uitdaging: maar daardoor blijft het tegendeel, het voelen onontwikkeld, waardoor je gedrag ook kan worden gekenmerkt door ongevoeligheid, botheid
allergie: de overdreven vorm van het voelen, de overgevoeligheid, ergert je als denker bij anderen, want je herkent daarin vaag je eigen gebrek
Voelen
Dit is de beschrijving voor een gevoelsmens:
kernkwaliteit: het voelen is je vanuit de aanleg ontwikkelde vermogen
valkuil: het voelen kan eenzijdig uitgroeien tot overbezorgdheid, persoonlijke gebondenheid, behaagzucht
uitdaging: maar daardoor blijft het tegendeel, het denken onontwikkeld, waardoor je gedrag ook kan worden gekenmerkt door onzekerheid en onnadenkendheid
allergie: de overdreven vorm van het denken, de rechtlijnigheid en regelzucht, ergert je als gevoelsmens bij anderen, want je herkent daarin vaag je eigen gebrek
Persoonlijkheidskenmerken
In het inwendige van de persoonlijkheid - binnen de menselijke geest - bestaat een bepaalde, persoonlijke verhouding tussen de acht persoonlijkheidskenmerken, terwijl van daaruit een wisselwerking tot stand komt met de persoonlijkheden van je medemensen, die zelf ook zo'n samengestelde persoonlijkheid bezitten.
numerologiekubus
Zij worden ook beschreven in de getallenleer van Pythagoras en hangen daardoor ook samen met de numerologie en de Tarot.
terug naar de Inhoud
Valkuil
Het kernkwadrantmodel spreekt over een 'doorgeschoten' karaktereigenschap als over een 'valkuil'. Een valkuil is oorspronkelijk een jachtmiddel uit de oudheid om dieren mee te vangen. In een pad dat veel door dieren werd gebruikt, werd een diep gat gegraven dat met takken en mos onzichtbaar werd gemaakt, zodat het dier 'erin trapte' en zonder gevaar kon worden gedood.
Is het beeld van zo'n wrede dood geschikt om een door ontwikkelde karaktereigenschap mee te vergelijken? Is de toestand voor de persoon die hiermee te maken heeft, werkelijk zo ernstig?
In geestkunde gebruik ik het begrip 'eenzijdigheid' of 'eenzijdig persoonlijkheidskenmerk', want dat is wat het vanuit de geest gezien is. Een van de geestelijke vermogens, bijvoorbeeld het denken, heeft in de tijdelijke leerpersoonlijkheid waarmee de mens naar dit bestaan komt, de nadruk gekregen en het doel daarvan is juist het goed te leren gebruiken. Als het gebruik ervan echter eenzijdig wordt, kan het op een eenzijdige wijze verder zijn doorontwikkeld, waardoor tegelijkertijd een andere eigenschap, het tegendeel ervan, in ontwikkeling achterbleef - in dit geval het voelen. Maar het kernkwadrantmodel vermeldt: de kernkwaliteit is doorgeschoten, wat leidt tot een 'valkuil', die blijkbaar een kuil is die je zelf voor een ander hebt gegraven, maar waar je nu zelf in valt.
1. Een jager die een kuil graaft voor een ander, daar zelf invalt en zo het slachtoffer wordt van zijn eigen snode plannen, is naar mijn mening een beeldspraak - gebruikt om die eenzijdigheid aan te duiden - die zelf wat ver is doorgeschoten. De meeste mensen worden door een zekere eenzijdigheid in hun persoonlijkheid gekenmerkt en weliswaar kan de omgeving daar last van ondervinden, maar slechts weinigen worden op deze wijze het sláchtoffer van hun eigen gedrag en bij hen is er is zeker geen sprake van een kwade opzet, wat bij een valkuil wel het geval is.
2. Door de uitspraak: "Je valkuil is ..." wordt er bovendien op een afstandelijke wijze over zichzelf als de menselijke geest gesproken, die immers zelf de eigenaar is van dat denkvermogen en die zelf degene is, die dat vermogen veel gebruikt.
In het kernkwadrantmodel wordt dan gezegd: je kernkwaliteit is het denken en je valkuil is zakelijkheid. Er wordt niet gezegd: Je gebruikt je denkvermogen op een eenzijdige wijze, waardoor jouw gedrag door zakelijkheid wordt gekenmerkt. Maar er wordt een spreekwijze gebezigd waarbij van een uiterlijk beeld gebruik wordt gemaakt - namelijk van een valkuil - om een innerlijk gebeuren te beschrijven, waarvan jijzelf als de persoon in jezelf de uitvoerder bent. Er vindt zo een overdracht plaats.
Op dezelfde wijze als met de spreekwijze 'het ik', het zelf' en 'het bewustzijn' gebeurt, vindt er een overdracht van jezelf op dat beeld plaats, waardoor de bewustwording van de 'kern' van jezelf, de menselijke geest die de denker is, wordt geremd.
De 'valkuil' is een leermoment
Het verschijnsel van de eenzijdig uitgegroeide geestelijke vermogens als kenmerken van de persoonlijkheid, die een 'valkuil' worden genoemd, hebben een zeer bijzondere en belangrijke betekenis. Niet alleen leert de persoon zelf die over zo'n eenzijdige persoonlijkheidstrek beschikt dat vermogen goed kennen en leert het goed te gebruiken, maar de eenzijdigheid ervan en de indruk die dat niet nalaat op de omgeving te maken, heeft tot gevolg dat ook anderen er kennis van nemen.
De ergernis die zo'n eenzijdigheid bij anderen kan opwekken, maakt ook in hen iets wakker, iets in henzelf wat op ontwikkeling wacht en door die ergernis de aandacht op zich vestigt. Daardoor heeft het wel degelijk zin en is het dus beter dat geen 'valkuil' te noemen, maar een vruchtbaar leermoment, een mogelijke aanzet tot ontwikkeling en groei naar een innerlijk evenwicht.
Zo'n eenzijdig persoonlijkheidskenmerk is voor anderen een 'steen des aanstoots', die tot gevolg heeft dat het gedrag van de persoon met zo'n eenzijdigheid een gespreksonderwerp wordt. Daardoor komt dat eenzijdig ontwikkelde, geestelijke vermogen de anderen steeds duidelijker voor ogen te staan, doordat zij naar woorden gaan zoeken om het ergerniswekkende gedrag te beschrijven en zij zich er zo steeds beter bewust van worden. Door de 'steen des aanstoots' worden de anderen op zichzelf teruggeworpen en dat kan bewustwording en geestelijke groei tot gevolg hebben.
terug naar de vragenlijst
terug naar de verklarende woordenlijst
terug naar het weblog
^