De geestelijke vermogens en de organen van het lichaam in gezegdes
Zoals door de mond en de neus voedsel en lucht binnenkomen en door de zintuigen beelden en geluid, zo neemt de geest door waar te nemen gebeurtenissen en gegevens in zich op; zoals in maag en darmen het voedsel in zijn bestanddelen wordt ontleed en door de lever tot lichaamseigen stoffen worden samengevoegd, zo ontleedt het denken door het verstand de gebeurtenissen en gegevens en voegt het denken als de rede gedachten en woorden samen tot een redenering; zoals het hart liefdevol alle cellen van het lichaam door de bloedsomloop van voedingsstoffen voorziet en afvalstoffen wegvoert, zo stelt het voelen de geest in staat liefdevol met medemensen om te gaan; zoals de spieren van de ledematen het lichaam in staat stellen in beweging te komen en uitspraken te doen, zo stelt de wilskracht de geest in staat gedachten en gevoelens tot uitdrukking te brengen door uitspraken en gedragingen.
Niet alleen hebben allerlei gemoedstoestanden in de geest een merkbare invloed op de werkzaamheid van de organen (psychosomatisch), ook in allerlei spreekwoorden en gezegdes is een verband tussen de eigenschappen van de geestelijke vermogens en de eigenschappen van de organen terug te vinden.
Hart
De hand over zijn hart strijken (iemand iets vergeven), iemand een goed hart toedragen (iemand kunnen waarderen), hartverwarmend (gedrag dat een mens goed doet), een gouden hart hebben (heel aardig en liefdevol zijn), een hartje zonder zorg zijn (een zorgeloos iemand), het is een pak van het hart (een grote opluchting), het hart op de goede plaats hebben (een oprecht en menslievend karakter hebben), het hart op de tong hebben (over zijn gevoelens durven praten, alles zeggen wat men denkt), hartgrondig (diepgevoeld), waar het hart vol van is, loopt, vloeit of stroomt de mond van over (waar men heel erg mee bezig is, wil men over praten), het hart ophalen aan (ergens van genieten), iemand een warm hart toedragen (iemand waarderen), iets na aan het hart hebben liggen (er erg mee begaan zijn), iets niet over zijn hart kunnen krijgen (ergens niet toe kunnen komen te doen), iets op het hart hebben (iets dringend te vertellen hebben), zich iets ter harte nemen (naar een goede raad luisteren), in hart en nieren (uit volle overtuiging), met de hand op het hart (eerlijk en gemeend).
Een hart van steen hebben (geen medelijden met anderen hebben), een klein hartje hebben (weinig durven, gauw bang zijn), geen hart in het lijf hebben (harteloos, geen medelijden kennen), hartzeer van iets hebben (er geestelijk onder lijden), heb het hart eens (heb de moed eens om dat te doen), hooghartig, het hart hoog dragen (erg trots zijn), het hart in de schoenen laten zinken (alle moed en hoop verliezen), de schrik om het hart slaan (heftig schrikken), hartverscheurend (diep verdriet veroorzakend), uit het oog, uit het hart (de aandacht voor iemand verliezen, als die persoon niet meer in de nabijheid is), van zijn hart geen moordkuil maken (zijn gevoelens niet opkroppen, vrijuit zeggen wat niet bevalt, eerlijk zeggen hoe er over iets wordt gedacht), zijn hart luchten, uitstorten (iemand over de problemen vertellen die hij bij zich draagt), zijn hart vasthouden (zich ernstig zorgen maken, bang zijn dat het mis gaat).
Longen (ademhaling)
Iets wat adembenemend is (een buitengewone indruk maakt), naar lucht happen, naar adem happen (door plotselinge schrik), het ergens benauwd van krijgen (door iets bang worden), een verstikkende sfeer (een onaangename sfeer), een verstikkende relatie (een gespannen relatie), iemand door liefde smoren (door overbezorgd te zijn iemand remmen), iets veroorzaakt een opluchting (een spanning wordt opgelost), een zucht van verlichting slaken (zorgen worden opgelost), de adem inhouden (bij een spannende gebeurtenis).
Maag
Ergens mee in zijn maag zitten (ergens geen raad mee weten, iets een moeilijk probleem vinden, iets dwars zitten, iets vervelend vinden, iets beschamend vinden), iets zwaar op de maag liggen (ergens erg tegenop zien), zijn maag draaide om, zijn maag kromp ineen (een aangrijpend bericht horen), iemand iets in de maag splitsen (iemand een lasig probleem bezorgen), iets wat onverteerbaar is (niet kan worden verwerkt), iemand zat zijn, de maag ervan vol hebben (iemands gedrag te veel worden), iets moeten bezuren (het tegenovergestelde krijgen van wat werd verwacht).
Lever
Iets op de lever hebben (iets, wat heel erg dwars zit en dat moet worden gezegd, iets willen vragen of zeggen, iets verkeerds hebben gedaan), iets, wat zwaar op de lever ligt (waar iemand veel problemen mee heeft), de lever doen schudden (doen schaterlachen), er kan geen luis over zijn lever lopen (hij windt zich over het minste op), zijn gal spuwen (zijn ergernis uiten), fris van de lever iets te berde brengen (zonder voorafgaande overwegingen iets zeggen).
Nieren
De nieren proeven (iemand doorgronden, kan die persoon worden vertrouwd) ('proeven': doorgronden), hart en nieren proeven (iemands beweegredenen trachten te doorgronden).
Jeremia, 11:20 Heer van de hemelse machten, rechtvaardige rechter, U die hart en nieren doorgrondt, [...]
Jeremia, 20:12 Heer van de hemelse machten, die alles rechtvaardig onderzoekt, die hart en nieren doorgrondt, [...]
Psalmen 7:10 U die hart en nieren doorgrondt, bent een rechtvaardige God.
Huid (vel)
De huid is met gemiddeld 20 kg het grootste orgaan van het lichaam. Aan de ene kant is het een uitscheidingsorgaan voor zouten en vocht, en door de verdamping daarvan voor warmte; maar aan de andere kant is het ook het orgaan dat voor de afscheiding van en verdediging tegen de buitenwereld zorgt. Door de huid ontstaat de beslotenheid van de binnenwereld van de overige organen.
Daarmee betekent het ook de binnenwereld van de persoon die in dat lichaam huist. Zo is iemand die 'niet lekker in zijn vel zit' in een gemoedstoestand van somberheid, die aan de buitenkant nauwelijks zichtbaar kan zijn. Zo iemand kan lang iets opkroppen, maar op een zeker moment door boosheid 'uit zijn vel springen', waardoor de opgezamelde woede tot uiting komt.
terug naar de vragenlijst
terug naar het weblog
^