aandoening
Een aandoening is het onbeheerste voelen van de geest, dat als de eigen, onbeheerste gemoedstoestand als een heftige gemoedsbeweging innerlijk ervaarbaar is.
Een aandoening betekent een verstoring van het geestelijke evenwicht, doordat het gevoel door een bepaalde gebeurtenis wordt overweldigd. Doet de geest niets met een waargenomen gebeurtenis door die niet bewust en beheerst te verwerken met de vermogens denken en voelen, dan kan omgekeerd de ervaring daarna de geest wat aandoen en daardoor in een aangedane gemoedstoestand brengen. De ervaringen 'steken de geest aan' waardoor de gemoedstoestand 'ontstoken' raakt en de geest bijvoorbeeld 'in woede ontsteekt'. De geest beheerst dan niet de gebeurtenissen, maar zij gaan de geest beheersen. Daardoor wordt de geest er de speelbal van en de aangedane gemoedsgesteldheid is het gevolg.
Aangedane gemoedstoestanden zijn bijvoorbeeld: verdriet, boosheid, ergernis, angst, vrees, verlangen, begeerte, hartstocht, ontzetting, walging, maar ook opwinding en uitzinnige vreugde.
Tijdens de aangedane gemoedstoestand is de geestelijke warmte 'ontstoken' en daardoor zijn de bewegingen van de geestelijke warmte en daardoor ook die van het geestelijke licht binnen de geest ongeordend tot stormachtig. De geestkracht beweegt onbeheerst en daardoor heeft de geest niet voldoende macht over de eigen vermogens. De geestelijke werkzaamheid verloopt daardoor niet doelmatig en aangepast. Door de heftige warmtebewegingen in de geest is de beeldvorming in het licht gestoord. De lichtbeelden zijn wazig en de denkbeelden en besluiten zijn daardoor niet duidelijk. Het hieruit voortkomende gedrag is meestal min of meer onbeheerst, driftmatig en onaangepast. In overeenstemming met de heftige warmtebewegingen zijn ook de lichamelijke uitingen en bewegingen heftig en onbeheerst.
Blijft de aangedane gemoedstoestand in de geest te lang bestaan, dan kan zij door de ziel en de hersenen heen gaan inwerken op het lichaam. De aangedane gemoedstoestand als gééstelijke aandoening en als verstoring van het geestelijke evenwicht, kan zo tot uitdrukking komen in een lichámelijke aandoening. De geestelijke evenwichtsverstoring komt tot uiting in de verstoring van de werking van organen (die eveneens ontstoken raken) en in de verstoring van de evenwichtige samenwerking van organen in het lichaam.
Het woord 'aandoening' is in onbruik geraakt doordat het is vervangen door het leenwoord 'emotie'. Dit is afkomstig van het Latijnse 'e-movere' en betekent: 'er uit bewegen'. Dit leenwoord zegt aan de ene kant niets over de innerlijke geestestoestand, terwijl aan de andere kant ook een evenwichtige geest álles in zichzelf 'er uit kan bewegen', tot uitdrukking kan brengen; en niet alleen gevoelens, maar ook kennis, gedachten en wilsbesluiten. Alleen het woord 'aandoening' geeft weer, waar het in wézen om gaat: een gevóelsuitdrukking; maar het is verdrongen door het betekenisloze leenwoord 'emotie'.
De betekenis van het woord 'aandoening' komt wel overeen met die van het Latijnse 'affectus' en ook met het Griekse 'pathos'. 'Pathos' betekent: dat, wat men ondergaat, zowel lot, leed, smart, gemoedsaandoening, alsook ziekte. Ook in de Oudheid was bekend dat geestelijke gemoedsaandoeningen samenhangen met lichamelijke ziekte.
terug naar de woordenlijst A
terug naar het weblog
^