Allerheiligen en Allerzielen


Bron: Dagelijks Bijbelcitaat - Lezingen van de dag - www.bijbelcitaat.be

Inhoud

Allerheiligen
Allerzielen
All Hallows Eve(ning) of Halloween

Allerheiligen (Hoogfeest)

Op 1 november viert de katholieke Kerk 'Allerheiligen', letterlijk het hoogfeest van alle heiligen, bekend en onbekend.
Aan de verre oorsprong van dit feest ligt de toewijdingkerstening van het Pantheon in Rome, de tempel in Rome waar alle godheden uit de Grieks-Romeinse oudheid werden vereerd. Paus Bonifatius IV wijdde het Pantheon in het begin van de 7de eeuw toe aan Maria en alle martelaren. De kerkwijding van het tot dan toe heidense Pantheon werd sindsdien elk jaar op 13 mei herdacht. De Byzantijnse Kerk kende trouwens al in de 4de eeuw een gedenkdag voor alle heilige martelaren, die elk jaar op 13 mei werd gevierd.

Sinds 731, tijdens het pausschap van Gregorius II, werd het feest van alle heiligen elk jaar in Rome gevierd. Goed een eeuw later, onder impuls van de geestelijke raadgevers van Karel de Grote en van Lodewijk de Vrome in de 9de eeuw, verspreidde het gebruik zich in onze contreien.
Vooral de benedictijnenabdijen hebben de jaarlijkse heiligenherdenking over heel Europa gestimuleerd. Het was paus Gregorius IV die in 837 de datum vastlegde op 1 november, volgens de regel van Benedictus de begindag van de winterperiode. Hij riep de dag uit tot algemene en officiële katholieke gedenkdag voor alle heiligen.

Op Allerheiligen worden alle mensen geëerd die voor eeuwig bij God leven, of zij nu officieel heilig verklaard zijn of niet. Het belangrijkste is dat zij door hun manier van leven een voorbeeld zijn geworden voor alle gelovigen. Samen vormen zij de ontelbare menigte die Johannes beschrijft in zijn Apokalyps: Daarna zag ik een grote menigte, die niemand tellen kon, uit alle rassen en stammen en volken en talen.
Deze voor eeuwig bij God levenden zijn de bemiddelaars voor de biddende Kerk op aarde en de voorsprekers voor hun nog strijdende en lijdende broeders, dat wil zeggen, voor iedereen die wil leven zoals Jezus het voorgeleefd heeft.

Kijk naar Jezus, de leidsman en voltooier van ons geloof. Omwille van de vreugde die voor Hem in het verschiet lag, heeft Hij een kruis op zich genomen en de schande niet geteld: nu zit Hij aan de rechterhand van Gods troon. Denk aan Hem die zoveel tegenstand van zondaars te verduren had; dat zal u helpen om niet uit te vallen en de moed niet op te geven (Hebr. 12, 2-3).

In het begin van de Kerk werden alleen martelaren als officieel erkende heiligen vereerd. Later kon het gebeuren dat iemand unaniem door het volk als heilige werd aangewezen en daarin door de Kerk werd gevolgd.
Omdat een heiligverklaring op die manier in de praktijk wel eens tot mistoestanden leidde, trok paus Alexander III in 1170 de heiligverklaring naar zich toe. Het was paus Urbanus VIII die in 1643 de strenge en nog altijd geldende procedure vastlegde. Sindsdien moet iemand eerst zalig worden verklaard.

De Kerk kent vele heiligen. Sinds 1970 heeft paus Paulus VI voor de hele Kerk een vernieuwde Romeinse kalender voorgeschreven. Daarop staan alleen de heiligen die universeel, dat wil zeggen voor iedereen in de hele wereld geldend, van belang zijn en tot voorbeeld kunnen strekken.
Er is toen ook op toegezien dat er heiligen uit alle continenten in de nieuwe kalender zijn opgenomen. Andere heiligen komen wel nog op plaatselijke kalenders voor. Men spreekt van een kalender, omdat de heiligenfeesten worden gerangschikt volgens de dag waarop het feest wordt gevierd. Dat is meestal de sterfdag van de heilige in kwestie.

In de christelijke traditie staat 'heiligheid' niet synoniem voor menselijke perfectie. Heiligen zijn wel zichtbare tekens van het werk van de 'Heilige' Geest in het leven van mensen. Heilig is zij of hij wiens leven iets van Gods aanwezigheid uitstraalt.
Naast de bekende en op de kerkelijke kalender ingeschreven 'echte' heiligen, zijn er dus nog ontelbare anonieme heiligen. Het is de verering van de heiligen in de katholieke traditie dan ook allereerst erom te doen de gelovigen eraan te herinneren dat van elk van hen verwacht wordt dat zij of hij het evangelie ernstig nemen, ook en vooral in de meest bescheiden momenten van het dagelijkse leven. De katholieke Kerk leert dat de heiligen op het einde van hun aardse leven volmondig mogen delen in Gods intieme aanwezigheid. Maar daarom blijven ze niet minder solidair met de mensen op aarde. Wie bidt tot een heilige, vraagt aan die grote voorgang(st)er op de weg van het evangelie haar of hem te helpen om nog meer van de hemelse Vader en van zijn broers en zussen hier te houden.
terug naar de Inhoud

Allerzielen (daags na Allerheiligen)

Op Allerzielen, 2 november, bidt de katholieke kerkgemeenschap voor haar overledenen. Al in 998 had abt Odilo van Cluny op die dag een gedenkdag ingesteld voor alle gestorven kloosterbroeders. In de 11de eeuw werd die dag door paus Johannes XIX algemeen ingevoerd als feestdag voor alle gelovige zielen.

Elk jaar opnieuw zorgt Allerzielen voor een drukke bedrijvigheid op en om de kerkhoven. Familieleden brengen dan verse bloemen naar het graf of columbarium van hun afgestorvenen, dat ze de dagen ervoor netjes gepoetst hebben.
De overtuiging dat de levenden moeten bidden voor al wie gestorven is, stamt al uit de beginperiode van het christendom. De katholieke traditie leerde dat de zielen van de overledenen in meer of mindere mate zondig zijn. Ze bevinden zich in het vagevuur en wachten daar op hun loutering om voor God te kunnen verschijnen en in de hemel te worden opgenomen.
Bemiddeling en voorbeden van de levenden kunnen helpen de schulden van de doden te verlichten en hun tijd in het vagevuur te verkorten.

Bidden voor de doden blijft ook vandaag zinvol. Het herinnert om te beginnen eraan dat lang niet al onze overledenen gestorven zijn 'in een geur van heiligheid'. Na hun verscheiden hebben velen van hen hun spirituele zwerftocht vaak nog niet afgemaakt. Zij blijven dus rekenen op het gebed van de levenden om hen te helpen zich ten volle te kunnen koesteren in het goddelijke licht.
Ten tweede herinnert de kerkelijke kalender met die aan de afgestorvenen gewijde dag de mens, over alle generaties heen, aan zijn sterfelijkheid: de dood is de ultieme overtocht in een mensenleven. En ten slotte laat Allerzielen toe die mensen in het bijzonder nabij te zijn wiens leven blijvend getekend is door een diepe rouw.
In de eucharistieviering of gebedsdienst op Allerzielen wordt aan de dood van alle overleden gelovigen gedacht. De Kerk viert dan tegelijk het uitzicht op de verrijzenis en de uiteindelijke overwinning van het Leven op de dood voor iedereen.
terug naar de Inhoud

All Hallows Eve(ning): Halloween
De voorbereidingen voor Allerheiligen en Allerzielen vinden vaak plaats op Allerheiligenavond, in het Engels All Hallows Eve(ning) of Halloween; dit is van oorsprong een Keltisch feest dat in Engeland en Ierland al ruim 2.000 jaar geleden werd gevierd. In Engeland heeft Halloween zich als wereldlijk feest, los van Allerheiligen en Allerzielen, sinds de 16de eeuw verder ontwikkeld en werd het van daaruit door de kolonisten in Noord-Amerika verspreid.
In de VS is het ondertussen razend populair geworden, maar met de kerkelijke feesten heeft het huidige Halloween niks meer te maken. In de VS trekken kinderen op Halloween verkleed van deur tot deur met uitgeholde en door kaarsjes verlichte pompoenen om snoep te verzamelen. En ook de volwassenen bouwen er soms grote verkleedfeesten. Sommige gezinnen verbouwen zelfs hun woning tot een heus spookhuis.

Tweeduizend jaar geleden begon bij de Kelten het nieuwe jaar op 1 november, de eerste dag van de winter. Voor hen was de winter een angstige tijd. Er viel weinig te eten en de zon liet zich steeds minder zien. In het donker hadden de kwade machten vrij spel. De mensen hoopten niettemin dat het donker het zou winnen van het licht. Om het licht terug te krijgen, offerden ze van de oogst appels en pompoenen.
De dag ervoor, op 31 oktober, vereerden de Kelten de god van de doden. Ze geloofden dat die avond de geesten van de overledenen terugkeerden om de levenden bang te maken. Door zich te verkleden als geraamte of spook hoopten de mensen de geesten op een dwaalspoor te brengen.

Met de komst van het christendom werden de Keltische feesten gaandeweg vervangen door Allerheiligen en Allerzielen. Nu lijkt het wel alsof onder het almaar groeiende commerciële succes van Halloween het omgekeerde zich voltrekt. Maar wat er ook van zij, spreken over sterfelijkheid en dood is meestal geen makkelijke opdracht. Het onderwerp schrikt veel mensen af.
Naast het ontegensprekelijk commerciële aspect lijkt het nog jonge enthousiasme voor Halloween kinderen wel te willen helpen een gelijkaardige angst te helpen bezweren. Alleen jammer dat met het Halloweensucces de oorspronkelijke betekenis van Allerheiligen en Allerzielen compleet ondergesneeuwd dreigen te raken. Ook voor kinderen en jongeren blijven die kerkelijke hoogdagen een sterke pedagogische betekenis hebben.

terug naar de woordenlijst A

terug naar het weblog






^