geestesgesteldheid
De betekenissen van 'gesteldheid' en 'toestand' liggen dicht bij elkaar, maar er is een onderscheid. Een 'gestel' is een geheel dat uit samenstellende delen bestaat en de 'gesteldheid' van dat geheel is de staat, waarin die delen zich verhouden ten opzichte van elkaar.
De geest is een gestel dat is samengesteld uit vermogens; de mate, waarin de geest erin is geslaagd die te ontwikkelen door er in zichzelf een bewust, beheerst en evenwichtig gebruik van te maken, komt tot uitdrukking in de 'geestesgesteldheid'.
Het menselijke gedrag is een uiting van de vermogens, van de persoonlijke wijze van denken, voelen en handelen van de geest, en is daardoor een uiting van de geestesgesteldheid. Hoe meer de geest de eigen vermogens heeft leren beheersen, hoe wijzer, liefdevoller en evenwichtiger het gedrag zal zijn; immers, de mate van die beheersing komt in het gedrag tot uitdrukking en dat is bepalend voor de persoonlijkheid.
De geestesgesteldheid beschrijft hoe het met de beheersing van de vermogens is gesteld: hoe de vermogens ten opzichte van elkaar zijn toegesteld, hoe ze zijn samengesteld in de persoonlijkheid, op welke wijze zij zich binnen de geest tot elkaar verhouden. Zij geeft de graad van ontwikkeling, de mate van omvorming van ieder van de vermogens afzonderlijk weer.
Soms kan door onthutsing, schrik of verbijstering die verhouding verstoord zijn en in dat geval is de geest 'ontsteld'.
In de onontwikkelde, driftmatige toestand maakt de geest een onbewust, onbeheerst en onevenwichtig gebruik van de vermogens; in de ontwikkelde, geestdriftige toestand heeft de geest een bewust, beheerst en evenwichtig gebruik van de vermogens leren maken. Groeien betekent: in grootte toenemen en wat bij geestelijke groei in grootte toeneemt, is de bewustheid van en beheersing over elk vermogen. De mate van bewustheid en beheerstheid en daarmee de geestesgesteldheid, komt door uitspraken en gedragingen in de persoonlijkheid tot uitdrukking en is daarin rechtstreeks herkenbaar.
De geestesgesteldheid wordt ook wel 'mentaliteit' genoemd (van Latijn 'mentalis', van 'mens': 'geest'). De mentaliteit is de 'gezindheid' (zie bij 'zinnen'), de wijze van denken en voelen.
terug naar de woordenlijst G
^