Anthonius Abt († ca 360)
De Koptische kluizenaar Anthonius (ca. 250 – 356/360) wordt in de gehele Kerk vereerd als de vader van het christelijke monnikendom. Hij wordt beschouwd als de eerste abt.
Woestijn van Egypte
de Heilige Anthonius
met een Taukruis en
een gebedenboek
Op de afbeelding hiernaast staat achter hem een varken en zelf staat hij op een draak, als uitbeelding van zijn overwinning op verleidingen, wat hem verbindt met de strijd van Sint Joris en de draak.
Religieuze gemeenschap
Met zijn radicale leefwijze trok Anthonius vele bezoekers. Steeds meer mannen raakten zo onder de indruk van zijn wijsheid dat ze zijn voorbeeld wilden navolgen. Zij vestigden zich in zijn nabijheid en smeekten hem om geestelijke leiding. Aanvankelijk weigerde hij dat, maar gaf uiteindelijk zijn eenzaamheid op en vormde hij samen met zijn volgelingen een religieuze gemeenschap.
Athanasius
Tijdens de christenvervolging onder keizer Maximinus Daza (311) verliet Anthonius zijn communiteit en ging hij naar Alexandrië om daar de gevangenen en veroordeelden en hun familieleden bij te staan. Op verzoek van de heilige bisschop Athanasius van Alexandrië streed hij er ook tegen het arianisme, de dwaalleer die de goddelijkheid van Christus loochende. Sint Athanasius zou later het leven van Anthonius beschrijven (Vita Antonii).
Berg Kolzim
Na zijn terugkeer tot het monnikenbestaan besloot Anthonius verder de woestijn in te trekken. Op de berg Kolzim bracht hij de laatste jaren van zijn leven in volstrekte afzondering door. Anthonius stierf eind jaren vijftig van de 4de eeuw op zeer hoge leeftijd.
Verering
Anthonius werd een van de grootste volksheiligen in zowel de kerk van het Oosten als die van het Westen. In Europa werd hij geprezen als machtige beschermer tegen allerlei onheil. Zo werd hij veelvuldig aangeroepen tegen veeziektes, met name die van varkens, hoewel dit dier in geen antieke levensbeschrijving van Anthonius voorkomt. In een middeleeuwse legende echter zou hij door de duivel, die de gedaante van een varken had aangenomen, in bekoring zijn gebracht. Ook werd Anthonius aangeroepen tegen de vergiftigingsziekte ergotisme, dat vroeger Sint-Anthoniusvuur werd genoemd.
Iconografie
Anthonius Abt wordt vaak voorgesteld als een monnik, getooid met een mus en een staf met daarop een tau-kruis. Meestal draagt hij in zijn rechterhand een getijdenboek. Aan zijn voeten staat vaak een varken of een smekende gelovige met een vlammende hand. Het varken is een zinnebeeld voor onreinheid en de bekoring tot wellust, de vlammende hand voor ziekte ergotisme. Deze attributen verwijzen naar Anthonius' strijd tegen en overwinning van het kwaad.
Feestdag
In de Rooms-Katholieke Kerk en de Orthodoxe Kerken wordt Anthonius Abt in de liturgie herdacht op 17 januari. In de meeste katholieke streken van Europa kwamen en komen op die dag boeren bijeen om hun vee te laten zegenen en onder bescherming van Anthonius te stellen. In de Middeleeuwen mochten de Sint-Anthoniusgilden op 17 januari varkens overal in de steden, zelfs in Amsterdam, vrij naar voedsel laten zoeken.
Koptische Kerk
De gedachtenis in de Koptische Kerk heet 'Het Vertrek van Sint Anthonius de Grote' en wordt gehouden op de 22ste van de Koptische maand tobi. Tobi (ook wel tubah of tybi genoemd) is de vijfde van de dertien maanden van de Koptische kalender en ligt tussen 9 januari en 7 februari van de Gregoriaanse kalender.
Bron: KRO-NCRV
terug naar het Oriëntaals Orthodoxe Christendom
terug naar het weblog
^