De meervoudigepersoonlijkheidsstoornis
De gespleten spreekwijze 'het ik en het zelf' lijkt op een 'meervoudigepersoonlijkheidsstoornis'. De kenmerken hiervan zijn de volgende:
De meervoudigepersoonlijkheidsstoornis (MPS) is een psychische aandoening waarbij iemand afwisselend twee (of meer) van elkaar te onderscheiden persoonlijkheidstoestanden kan aannemen, die het gedrag van de persoon volledig over kunnen nemen.
Vaak weet de oorspronkelijke persoonlijkheid niets van de andere persoonlijkheden (die ook wel 'alter ego's'(!) worden genoemd), maar het komt ook voor dat de andere persoonlijkheden wel van elkaar en van de oorspronkelijke persoonlijkheid afweten.
De andere persoonlijkheden zijn in die zin volledig, dat ze een eigen karakter en verleden hebben en soms ook andere uiterlijke kenmerken, zoals een ander stem- en taalgebruik. De 'alterego's' kunnen een eigen naam hebben, maar dat hoeft niet.
De persoonlijkheden of persoonlijkheidstoestanden hebben ieder een persoonlijk gebruik van de geestelijke vermogens: een persoonlijke vorm van waarneming, van overdenken en aanvoelen van de omgeving en van zichzelf. (Samenvatting uit Wikipedia)
De spreekwijze 'het ik en het zelf' is vooral ingevoerd door twee psychiaters, Freud en Jung. Zij waren op de hoogte van het voorkomen van deze toestanden, wat hun denken beïnvloedde en waardoor deze spreekwijze ook in hun boeken terechtkwam. Het wetenschappelijke gezag dat beiden in hun tijd hadden, heeft de kritiekloze aanname en verspreiding van dit gedachtengoed sterk bevorderd, vooral in 'alternatieve' kringen.
Als een bepaalde formule zoals die van 'het ik en het zelf' maar vaak genoeg wordt herhaald, gaat die voor iedereen vertrouwd in de oren klinken en vraagt men zich op den duur niet meer af, wat eigenlijk de betekenis is van wat men gewoontegetrouw steeds maar herhaalt - daarin voorgegaan door schrijvers van naam.
Bovendien heeft de mens, gedreven door zelfbehoud, een neiging zich naar de meerderheid te voegen. "Als iedereen zo denkt, dan moet het toch wel goed zijn."
Dit feit is door onderzoek - de Overeenstemmingsexperimenten van Asch uit de sociale psychologie - bevestigd.
Klik hier voor een uitgebreidere bespreking van de meervoudigepersoonlijkheidsstoornis.
De uitdrukking 'het ik' kreeg later een ongunstige betekenis in de vorm van het Latijnse woord voor 'ik': ego. Volgens de 'het ego'-zeggers zou het daarom moeten gaan om 'een transformatieproces, een leerproces, waarbij in de mens de macht van het ego naar het hogere Zelf verschuift'.
Maar 'transformatie' betekent omvorming. Wat er moet worden omgevormd, is, dat de menselijke geest zijn geestelijke vermogens bewust en beheerst leert gebruiken; daardoor worden ze omgevormd van een toestand van onbeheerste driftmatigheid naar een toestand van beheerste geestdrift. Het gaat daarbij om één en dezelfde geest die zowel aan het begin als aan het einde gewoon 'ik' zegt om zichzelf aan te duiden en die dat werken aan zichzelf, zélf uitvoert.
Er is niet een 'het ego' en een 'het hogere Zelf' waarbij 'de mens' de macht moet overdragen van de een naar de ander. Dit is een onjuiste voorstelling van zaken, die daardoor de oorzaak is van eindeloos filosoferen en een wildgroei aan andere uitdrukkingen voor 'het ik' en 'het zelf'.
terug naar het overzicht
^