Walter Bühler - Der Stern der Weisen
Over het ritme van de Grote Conjunctie Jupiter-SaturnusVerlag Freies Geistesleben, Stuttgart, 1983. ISBN 3-7725-0760-3
Vertaling m.b.v. Google Translate en DeepL
Inhoud
Omslagtekst
Voorwoord
III Het ritme van de Grote Conjunctie
V De drievoudige Grote Conjunctie
VII Het schouwen van de Drie Wijzen - De Ster van Christus
XII Het 854-jarige conjunctieritme
XV De terugkeer van de drievoudige Grote Conjunctie
De betekenis van de drievoudige Conjunctie van 1981
Het hexagram en het pentagram
Terug naar De Ster van Bethlehem, in vragen en antwoorden
Omslagtekst
Het mysterie van de 'Ster van Bethlehem' heeft al vele astrologen, theologen en leken beziggehouden. Kepler's veel besproken standpunt dat dit de zeldzame, drievoudige conjunctie van de twee grote planeten Jupiter en Saturnus in het sterrenbeeld Vissen in het jaar 7 voor Christus was, is nu in twijfel getrokken. Want de dood van Herodes, die nu bekend is, wordt aan het begin van onze jaartelling geplaatst. In dit boek wordt duidelijk gemaakt dat de drie wijzen, die sterrenkundigen waren, zorgvuldig het verloop van de sterren aan de hemel volgden en op basis van hun geïnspireerde, astrologische kennis de geboorte van Jezus mede door hun helderziendheid konden berekenen.
Een sleutel tot een nieuw begrip van deze geïnspireerde wijsheid, biedt de kennis van de Grote Samenstand van Jupiter en Saturnus. Deze verdrievoudigt zich tijdens de vervlechting van de lussen van de banen van beide planeten in de tijd dat zij het helderst oplichten, als de zon in het tegenovergestelde sterrenbeeld staat. Het ritme van deze planeten, die elkaar elke 20 jaar ontmoeten, vormt een sterhexagram in de dierenriem, door een zestig jaar durende afwisseling van hun conjuncties en opposities.
Dit is ook de sleutel tot de indeling van het leven van Jezus Christus op aarde.
Het door onderzoek opgestelde overzicht van de ritmes van de grote planeten Jupiter en Saturnus, onthult een diepere, kosmologische samenhang, die van belang is voor de geestelijke geschiedenis van de mensheid. In dit boek slaagt de auteur - die zich decennialang bezighield met kosmologische vraagstukken - erin nieuwe inzichten te geven in de relaties tussen mens en kosmos, die kunnen worden onderbouwd aan de hand van een ontwikkelde, alomvattende ritmologische kennis.
terug naar de Inhoud
Voorwoord
Een eerste bewerking van dit boek was een publicatie van de auteur, die in 1962 bij dezelfde uitgeverij werd uitgegeven onder de titel 'The Star Scripture of our century'. De aanleiding hiervoor was de Grote Conjunctie van Jupiter en Saturnus in 1961 en de daaropvolgende gemeenschappelijke samenstand (conjunctie) van alle 'zeven planeten' in het sterrenbeeld Steenbok, met een hoogtepunt in februari 1962. De wereldwijde aandacht, die de drievoudige samenstand van beide planeten in 1981 trok, gaf aanleiding om de inhoud van het bovenstaande boek opnieuw te bewerken en verder uit te breiden.
Dit werk zou niet mogelijk zijn geweest zonder een levenslange belangstelling voor kosmologische vraagstukken en voor de verschijnselen aan de hemel en in de astronomie, die zich bij de schrijver al tijdens de schooltijd ontwikkelde. Bij dit werk bleek dat de 'Koninklijke constellatie', die sinds Johannes Kepler met de 'Ster van Bethlehem' in verband werd gebracht, een brede belangstelling genoot. De eerste taak was om duidelijk te maken in welke mate de opvatting van Kepler nog werd ondersteund en hoe de interne geestelijke en externe astronomische en astrologische aspecten met elkaar in overeenstemming konden worden gebracht.
In het licht van een kosmologie die met spiritueel wetenschappelijke bevindingen was uitgebreid, was het noodzakelijk om astronomisch-ritmologische aspecten te onderzoeken, evenals antropologische en intellectuele, historische achtergronden, waarvoor het begrijpen ervan veronderstelt, dat de lezer een essentiële basiskennis van antroposofie heeft. De relevante astronomische verschijnselen werden elk in meer detail behandeld en voorzien van cijfers om het begrip van de minder ingewijden op dit gebied te vergemakkelijken.
Om niet al te gedetailleerd te worden bij het opnemen van zoveel aspecten van de geesteswetenschappen, moest uitgebreid worden teruggegrepen op de woorden van Rudolf Steiner. (7) Met een gedetailleerde literatuurverwijzing kunnen de citaten in kwestie worden teruggevonden, als men ze in hun oorspronkelijke samenhang wil lezen.
In de huidige tijd loopt de mensheid het gevaar de verbinding met haar geestelijke bronnen, die tot de hele kosmos behoren, volledig te verliezen. Een slechts kwantificerend en analytisch denken van de natuurwetenschap verhoogt - ondanks alle bijbehorende technische vooruitgang en grote mogelijkheden voor astronomisch onderzoek - die duidelijk aanwezige dreiging.
In het voorliggende werk is een poging ondernomen, op basis van spirituele kennis, om tot een samenvatting te komen van de meest uiteenlopende gebieden van het leven, door te streven naar een holistische denkwijze. Zo'n werkwijze veronderstelt het voor waar aannemen van het bestaan van 'kosmische ritmes', ['ritme': regelmatige beweging] die in hun loop en harmonie een spiritueel onderwerp kunnen onthullen. Dit maakt deel uit van de spirituele sfeer waarin de magiërs van toen leefden en moet nu in hedendaagse bewoordingen worden uitgedrukt.
De 'leidster' [de drievoudige Grote Conjunctie van Jupiter en Saturnus], die door de drie wijze mannen werd gevolgd, blijkt een hemelse gebeurtenis te zijn; zij was ook werkzaam in de opeenvolging van generaties uit het begin van het Evangelie van Mattheüs en die de bewustzijnsontwikkeling van de mensheid begeleidt tot in onze tijd. Tegelijkertijd blijkt zij de sleutel te zijn tot een nieuw ritmologisch begrip van het leven van Jezus en een essentieel kosmologisch aspect van het Mysterie van Golgotha, als de impuls voor de 'Zon-wording' van de aarde.
Mogen veel lezers worden geïnspireerd door dergelijke eerste, tastende stappen van een toekomstgericht, spiritueel georiënteerd, ritmisch onderzoek, opgezet voor een onafhankelijke behandeling van de gestelde vragen.
Kerstmis 1982, Walther Bühler (8)
terug naar de Inhoud
Hoofdstuk III Het ritme van de Grote Conjunctie
Het astronomische aspect van de 'Ster der Wijzen' [Ster van Bethlehem]
Wat is de reden dat men over een Grote Conjunctie spreekt?
Alle planeten van ons zonnestelsel hebben verschillende snelheden, waardoor zij samen een reusachtige, kosmische draaikolk [vortex] vormen. Hoe dichter een planeet bij de zon staat, des te sneller de beweging is en des te korter zijn omloopbaan. Daardoor halen de snellere planeten, terwijl ze door de dierenriem reizen, voortdurend de langzamere planeten in.
Soortgelijke gebeurtenissen zijn ons bijvoorbeeld bekend van de nieuwe maanstand door het ritme van de maanfase-verandering, dat ongeveer 30 dagen duurt. Tijdens de nieuwe maan, in een bepaald sterrenbeeld, is er een conjunctie (samenstand) van zon en maan. Het is de ontmoeting van de kleine wijzer (de zon) en grote wijzer (de maan) van onze klokken, waardoor de gebeurtenissen op de wijzerplaat een beeld is van de beweging van zon en maan in de 12-delige dierenriem. (37)
Hierbij vinden, vrij snel na elkaar, 12 conjuncties plaats tijdens een jaarlijkse baan van de zon. De snellere zon haalt bv. de langzamere Mars, met zijn omlooptijd van een jaar en 322 dagen, na elke 2 jaar en 49 dagen in, de nog langzamere Jupiter na een jaar en 33 dagen. Tegelijkertijd zijn er 6 tot 7 conjuncties met Mercurius, de planeet die het snelst rond de zon draait: de centrale ster, van ons uit gezien.
Als we naar de twee verste en daardoor langzaamste planeten gaan die nog zichtbaar zijn voor het blote oog: Jupiter en Saturnus, dan zijn er heel andere omstandigheden. Jupiter heeft een omlooptijd van 11 jaar en 325 dagen, dat wil zeggen ongeveer 12 jaar, Saturnus van 29 jaar en 167 dagen, dat is ongeveer 30 jaar. Het is de omloop rond de zon, die zich voordoet als een doorgang door de twaalf sterrenbeelden van de dierenriem, die de siderische ('sterren', van Latijn 'sidus': ster) periode van een planeet wordt genoemd.
Beide planeten komen steeds om de 20 jaar samen. De nauwkeurige periode van deze 'Grote Conjunctie' is 19,86 jaar. Het is het langdurigste ontmoetingsritme van alle planeten (als we de trans-Saturnusplaneten, de onzichtbare Uranus, Neptunus en Pluto terzijde laten).
Jupiter en Saturnus, die de twee grootste planeten van ons zonnestelsel zijn, omsluiten niet alleen ruimtelijk alle andere planeten, maar zij overspannen ook in de tijd alle andere kringlopen en ontmoetingsritmes van hun zusterplaneten. Daarom werd hun conjunctie (samenstand) vanaf de oudheid de Grote Conjunctie genoemd. Bedenk dat in de periode van hun 20-jarige opeenvolging van samenstanden er bijvoorbeeld 245 maan en zon conjuncties zijn, 18 Jupiter en Venus samenstanden of 9 ontmoetingen van Saturnus en Mars. Hetzelfde geldt voor alle andere 'aspecten' (planeetverhoudingen), zoals opposities (tegenoverstaand), driehoeks- of vierkantsaspecten.
Bovendien strekt de ontmoeting van de langzame reuzenplaneten zich uit over vele weken tot maanden in hetzelfde sterrenbeeld, hoewel het nauwkeurige tijdstip van de samenstand natuurlijk goed is te berekenen. Daarentegen duurt een conjunctie van de snel lopende Maan met Jupiter slechts enkele uren. Dat komt doordat de maan in een uur over een afstand beweegt die even groot is als zijn eigen diameter en slechts 2,5 dag in een sterrenbeeld blijft, waarvoor Jupiter een jaar nodig heeft. (38)
Vanuit astrologisch gezichtspunt gezien strekt de mogelijkheid van de Grote Conjunctie om invloed uit te oefenen zich over een langere tijdsperiode uit. Het is daardoor een onmiskenbare en indrukwekkende hemelse gebeurtenis voor alle sterrenvrienden. Het geeft een bijzonder karakter aan het hele jaar waarin de samenstand plaatsvindt. Nieuwe en volle maan vinden plaats in altijd verschillende sterrenbeelden. Dit geldt ook voor de regelmatig terugkerende samenstanden van Jupiter en Saturnus. De eerste Grote Conjunctie van de 20e eeuw was in 1901 in het sterrenbeeld Boogschutter, de volgende was in 1921 in Leeuw, de derde in 1941 in Ram. Steeds worden 3 sterrenbeelden overgeslagen. Alleen de vierde conjunctie van de twee vond in 1961 opnieuw in Boogschutter plaats (figuur 1).
Na elke 60 jaar wordt een driehoekige figuur gevormd in de cirkel van de dierenriem, als men de punten van de samenstanden verbindt: zo wordt de driehoek van de Grote Conjunctie, al bekend sinds de oudheid, gevormd. (39) Het was de regelmaat daarvan en zijn nog te bespreken beweging door de dierenriem, die zo'n diepe indruk op de jonge Johannes Kepler maakte (zie pagina 37). Geen wonder dat hij in latere jaren, toen hij in de gelegenheid was om de Grote Conjunctie van 1603 waar te nemen, een 'Verhandeling over de Vuur Driehoek van 1603' schreef, waarvan de eerste zinnen als volgt beginnen: "De Vurige Driehoek is een periode van 200 jaar, waarbinnen de twee grootste planeten, Jupiter en Saturnus, elkaar nergens anders dan in de drie vuurtekens, Ram, Leeuw en Boogschutter (die samen ook de naam Vuurdriehoek dragen) ontmoeten en dan voor ons, aardse wezens, een eenheid lijken te zijn."
Gedurende 200 jaar vindt de Grote Conjunctie in hetzelfde sterrenbeeld plaats. Want hetzelfde conjunctiepunt - als de punt van de driehoek - beweegt na elke 60 jaar ongeveer 8 graden in de richting van de jaarlijkse zonnebeweging van west naar oost. De kosmische driehoek is daardoor niet volledig gesloten en vormt geen volkomen gelijkzijdige driehoek. Na 3 tot 4 Grote Conjuncties in hetzelfde sterrenbeeld komt de conjunctie - en dus de gehele driehoek - in een nieuw sterrenbeeld. In het onderhavige geval verlaat de driehoek de 'vuurdriehoek' en draait door naar de drie aardetekens: Stier, Maagd en Steenbok (zie figuur 2). Daarbij ontstaan nieuwe ritmes [golfbewegingen] op een hoger niveau en met andere 'sterrennetwerken', die later zullen worden besproken.
Als gevolg van de regelmatige siderische omwenteling van alle planeten rond de centrale ster, de zon, worden alle denkbare aspecten van de leden van ons planetenstelsel op gezette tijden herhaald. We krijgen te maken met een verscheidenheid aan ritmes waarvan de harmonie in de Oudheid werd ervaren als de 'harmonie der sferen'.
De studie van de Grote Conjunctie levert dus tegelijkertijd een bijdrage aan het onderzoek naar kosmische ritmes in het algemeen, een nog relatief jong gebied van de natuurwetenschappen, dat in de toekomst van steeds groter belang zal worden. In de publicatie 'Spirituele achtergrond van de kalenderorde' (over de aard van de week, de verschuiving van Pasen en de kalenderhervorming) werd door de auteur opgemerkt dat de studie van ritmische processen altijd polaire processen of situaties vooronderstelt. Het wezen van ritme, regelmatige golfbewegingen is een evenwicht van tegenstellingen en is daarom ook verbonden met de begrippen evenwicht en harmonie, en - in het biologisch-fysiologische rijk van organismen - met het begrip gezondheid.
Als we de onderliggende polariteit van de 19,84-jarige periode van de Grote Conjunctie onderzoeken, kunnen we kennis maken met de samenstand of de oppositie van beide planeten. Hun dichtste samenstand wordt gevolgd door de grootst mogelijke afstand na ongeveer 10 jaar. De hoekafstand tussen de twee sterrenbeelden wordt steeds groter en bereikt over de vierkantsverhouding van 90 graden en de driehoeksverhouding (driehoeksaspect) van 120 graden afstand tenslotte met 180 graden de oppositie - na het inhalen van Saturnus door de snellere Jupiter - gezien vanaf de aarde.
Doordat beide planeten blijven bewegen, valt de oppositie in heel verschillende sterrenbeelden dan bij de voorafgaande conjunctie. Van de positie van de maan tot de zon in het eerste kwartaal (vierkant zon-maan) (41) en de oppositiepositie bij volle maan, is dit proces gebruikelijk. Dit laatste zou overeenkomen met op de wijzerplaat bv. de wijzerpositie van beide wijzers om 6 uur.
Ruimtelijk gezien, in copernicaanse zin, bestaat er tussen Jupiter en Saturnus in de samenstand de kleinst mogelijke afstand en in de oppositie de grootst mogelijke afstand, zoals figuur 3 laat zien. Tussen het zich verbinden en het zich scheiden, tussen het elkaar naderen en zich verwijderen, tussen samenwerken en tegenover elkaar staan, de tegenstellingen in evenwicht brengend, speelt zich het ritme van de Grote Conjunctie af. Hetzelfde geldt natuurlijk voor het snellere samenspel van alle andere planeten.
Vervolgen we nu ons onderzoek met een holistisch, maar ritmische gevoel voor het samenspel in de 60-jarige driehoeksperiode, dan komen we tot een verrassende slotsom. Als we nu - verdergaand dan Kepler - naar het geheel van de wisselwerking die voorkomt tijdens de 60-jarige driehoeksverhouding (het driehoeksaspect) kijken, dan komen we tot een bijzondere ontdekking. (42)
Bij a (figuur 4) vindt een conjunctie van beide planeten plaats. Deze gaan nu samen op en onder. Na ongeveer 10 jaar heeft Saturnus slechts een derde van de dierenriem doorlopen en staat bij e. Tegelijkertijd echter heeft de 12-jarige Jupiter ongeveer 5/6 van zijn baan doorlopen. Er ontbreekt slechts twee jaar aan de voltooiing daarvan, dus tot het bereiken van de vorige plaats van conjunctie. Hij staat nu bij b, in tegenstelling tot Saturnus, in het tegenovergestelde sterrenbeeld. Wanneer Saturnus nu in het oosten opkomt, gaat Jupiter in het westen onder; en omgekeerd: staat Jupiter boven de horizon, dan is Saturnus onder de horizon verdwenen. Beide planeten gedragen zich geheel tegenovergesteld.
Na nog eens 10 jaar vinden beide hemellichamen hun weg naar de volgende conjunctie bij c en bewegen ze nu samen door de ruimte. Na nog eens 10 jaar zien we Saturnus op de voormalige conjunctieplaats (a). (43)
Hexagram
Saturnus heeft zijn volledige omloop in driemaal tien jaar voltooid, dat wil zeggen in dertig jaar. Hij herinnert zich nu als het ware dat hier, dertig jaar geleden, zijn ontmoeting met Jupiter plaatsvond; waar zou die nu zijn? Het antwoord is verrassend: Jupiter staat tegenover de respectabele Saturnus in oppositie in d. Wanneer Saturnus na 30 jaar de plaats van de Grote Conjunctie opnieuw inneemt, staat Jupiter nu tegenover hem in het tegenovergestelde sterrenbeeld.
De samenstelling van de tegenovergestelde sterrenbeelden in de 60-jarige periode van conjunctie, levert een zesster op: een kosmisch hexagram.(!)
De driehoek van de Grote Conjuncties vormt een nieuwe driehoek van de oppositieplaatsen van de snellere Jupiter (zie fig. 4, b-d-f) op een harmonieuze wijze. De langzamere Saturnus daarentegen vormt de vaste conjunctiedriehoek (a-c-e) met een tweede driehoek van haar oppositieplaatsen in dezelfde sterrenbeelden. Ruimtelijk lopen de conjunctie- en oppositieplaatsen met 60 graden van oost naar west en bouwen ze in 60 jaar een hexagram op.
De ritmische structuur van de constellatie omvat als een hogere totaliteit tegelijkertijd twee siderische Saturnus- en vijf siderische Jupiter-cycli [2 en 5 zijn getallen uit de rij van Fibonacci]. Het 60-jarige samenvattende ritme van een tweede, hogere orde komt dus voort uit de polaire harmonie van de twee siderische ritmes van de langzamere Saturnus met de snellere Jupiter.
Voor de duidelijkheid wordt dit tweede ritme in figuur 5 opnieuw getoond, gezien vanuit het gezichtspunt van het tijdsverloop. Zes kleinste 10-jarige stappen van conjunctie tot oppositie vormen samen de drie hoofdstappen van de 20-jarige periode van oppositie tot oppositie, met het samenvattende, zestallige driestappenproces van de 60-jarige periode. Deze archetypische sferenharmonie komt muzikaal overeen met de 3/4 of de 6/8 maat van de aardse muziek. (44)
Hemelse ster
In de voetstappen van Kepler kwamen we de beschreven hexagramvormende wisselwerking tussen Jupiter en Saturnus tegen in de zin van een goetheaanse, holistische visie. Het tijd-ruimtelijke sterdiagram, gevormd door tegenover elkaar staande sterrenbeelden, kan een 'ster' of een 'ster van hogere orde' [denkbeeldige, virtuele ster] worden genoemd. Als een 'nieuwe ster' is zij vergelijkbaar met een nova, maar op een ander, onzichtbaar, geestelijk vlak. Deze 'nova' verdwijnt namelijk niet na een betrekkelijk korte tijd.
Deze onzichtbare, 'hemelse ster' begeleidt de mensheid met haar ritme door de eeuwen heen - vanuit het verre verleden naar de verre toekomst. Zij is altijd aanwezig, haar krachtenspel omringt en doordringt ons, en de mensheid trilt met haar mee [het is een z.g.n. astronomische 'resonantie'].
Het verstand van moderne astronomen is zodanig, dat zij ons zoeken naar een diepere samenhang van dergelijke verschijnselen aan de hemel, afwijzen en beweren dat het zuiver toeval is!
Zou echter de omlooptijd van Saturnus of Jupiter iets langer of korter zijn, dan zou het hexagram onmiddellijk uiteenvallen. Volgens de drie wetten van Kepler kan een planeet overal in de planetaire ruimte ronddraaien. Als Jupiter of Saturnus slechts enkele tientallen duizenden kilometers verder van de zon af zouden staan, dan zou elke planeet onmiddellijk een kortere of langere omlooptijd hebben; de 19,86-jarige conjunctieperiode zou dienovereenkomstig veranderen en het driehoekige samenspel zou verdwijnen.
We hebben hier het voorbeeld van een redelijk en rechtlijnig denken, dat Rudolf Steiner van het uitsluitend op het stoffelijke gerichte, natuurwetenschappelijke denken onderscheidde. Laten we in deze zaak vertrouwen hebben in de woorden van Goethe: "De verschijnselen zelf verkondigen de leer." Daarom moeten we de stap van de goetheaanse naar het geesteswetenschappelijke standpunt maken en ons oordeel vormen vanuit het gezichtspunt van een 'hogere [geestelijke] werkelijkheid'.
De engelen
Alle berekenbare stellaire bewegingen zijn uitdrukkingen van de werking van 'bewuste, creatieve entiteiten' [de engelen], die in de prehistorie (tot vóór het midden van de Atlantische periode) rechtstreeks met de ontluikende kosmos waren verbonden. (45) De uiteenzettingen van Rudolf Steiner in de Helsingfors-lezingen geven een duidelijk beeld. Daar wordt beschreven dat "elke planeet voor de occultist een tamelijk reële entiteit is", die "wat er gebeurt, naar eigen denken regelt." Het is de tweede hiërarchie die zichzelf uitdrukt in de vorm, in het leven van de planeet en die planeet met zijn geestelijke werkzaamheid doordringt. Maar om de planeet als een hemellichaam door de ruimte te leiden in zijn kringloop rond de zon, dat vereist de wilsinvloed van wezens van een hogere rangorde.
1. "Dat, wat de planeet door de ruimte stuurt, dat zijn beweging in de ruimte regelt, wat het mogelijk maakt, dat het zich beweegt, bijvoorbeeld rond de vaste ster (dat wil zeggen onze zon, de auteur) beweegt, dat komt overeen met de geesten van de wil: zij geven de planeet de impuls om door de ruimte te bewegen. De beweging van de planeten in de ruimte komt overeen met de geesten van de wil of tronen. [het willen] De beschreven 12- of 30-jarige siderische baan van Jupiter en Saturnus in de planetaire ruimte, is daarmee een uitdrukking van deze wezens van de eerste hiërarchie.
2. Wie regelt echter de betrekkingen van de planeten tot elkaar? Wie stemt zogezegd hun grondtoon af op de toon van de kosmische symfonie, die door zijn harmonie als enige het planetaire organisme vormt? "Deze samenhang van de bewegingen van de ene planeet t.o.v. de andere, het feit dat in de beweging van de ene planeet rekening wordt gehouden met die van de andere, komt overeen met de werkzaamheid van de cherubijnen. Het leiden van de gezamenlijke beweging van het systeem komt overeen met de werkzaamheid van de cherubijnen." [het denken]
3. De betrekkingen in een planetenstelsel en dat, wat van "vaste ster naar vaste ster als wederzijds begrip" wordt geregeld, het enige waardoor "de kosmos tot stand komt," dat vereist nog hogere wezens. "Dat, wat om zo te zeggen de planetenstelsels door de kosmische ruimte verbindt om de kosmos te vormen, dat wordt geregeld door die geesten, die we serafijnen [het voelen] noemen."
Zonder in een zweverige mystiek te vervallen, kunnen we in de ontdekte planetenverhouding die Jupiter en Saturnus vormen door de harmonie van hun grote ritmes van ontmoetingen, een uitdrukking zien van de wijsheid van de cherubijnen. (46) Goddelijke wereldgedachten openbaren zich in de geometrische gebarentaal van de planeten aan de hemel [Pythagoras: Alles is getal]. Om dit te begrijpen was Keplers diepste streven: "Er is zeker iets groots aan het Woord van God, maar er is ook iets groots in het Werk van God."
Johannes Kepler (1571-1630)
Gedreven door de diepste vroomheid, zocht Kepler naar de 'harmonie der sferen' als een uitdrukking van goddelijke, scheppende krachten en onderzocht daarvoor "de harmonieuze onderlinge stand van beide planeten." De geometrische wet die zich in het planetenstelsel openbaart, deze "geometrie is de enige en eeuwige weerspiegeling van de geest van God. Het feit dat mensen in die geometrie kunnen delen, is voor mij een aanwijzing dat de mens een beeld van God is."
Kepler leefde op de drempel van een 'nieuwe tijd' - maar toch nog steeds in de donkere Middeleeuwen. Daardoor kon hij zich van de traditie, die de dierenriembeelden met bepaalde invloeden verbindt, geen voorstelling meer maken. Onbevooroordeeld en wetenschappelijk gericht als hij was, vertrouwde hij niet meer alleen op zijn horoscopen: "Alleen die aspecten behoud ik waarbij ik de astrologie met de leer van de harmonieën kan verbinden." Maar wat de planetaire constellaties (astrologische aspecten) betreft, was hij er vast van overtuigd dat "de ziel van de aarde en de zielen van hen die op het oppervlak daarvan wonen" die "opvatten en waarderen vanuit een verborgen instinct."
Levend in het begin van het 'tijdperk van verlichting', zijn we toch in staat de sterrenbewegingen in een volledig nieuwe betekenis op te vatten als uitdrukkingen van de werkzaamheid van hiërarchische, goddelijke wezens. Spiritueel onderzoek kan zelfs een uitspraak doen over de betekenis van het verschijnen van nieuwe sterren: "In tijdperken waarin, ik zou willen zeggen, de goden willen werken vanuit de astrale wereld naar de etherische wereld, ziet men zulke oplichtende en spoedig weer verdwijnende sterren."
We hebben al gezien dat Kepler diep geraakt was door de verschijning van de nova van 1604 aan de voet van de Slangendrager, samen met een drievoudige conjunctie van Saturnus, Jupiter en Mars in Schorpioen. (47) Met betrekking tot de nieuwe ster schrijft hij: "Wat de betekenis ervan zal worden, is moeilijk te doorgronden en dit alleen is zeker dat het ofwel niets voor ons mensen betekent, ofwel zulke gewichtige dingen, dat ze iedereen raken en ze het gevoel en de rede van de mensen te boven gaan."
Hij kan innerlijk hebben aangevoeld dat het een begroeting van de Serafijnen was, die "spreken van vaste sterren tot vaste sterren ... en planetenstelsels met elkaar laten spreken." Was het het nachtelijke mijmeren en de onderbewuste, inspirerende echo van deze boodschap, die Kepler ertoe brachten naar de Ster der Wijzen te zoeken in verband met de Grote Conjunctie? (48)
terug naar de Inhoud
V De drievoudige Grote Conjunctie
Een kosmisch kunstwerk
Toen Kepler - na het oplichten van de nova in 1604 boven de ontmoetingsplaats van de drie buitenplaneten - hun sterrenpad weer verder volgde, was hij kennelijk tegelijkertijd teleurgesteld en verrast. Omdat in plaats van de verwachte ontmoeting van de drie zwerfsterren - hij miste namelijk Mars, die verder trok - hij in plaats daarvan de verdrievoudiging van de Grote Conjunctie van Jupiter en Saturnus in 1604 ontdekte. Als hij deze zeldzame samenstand niet had gevonden, zou hij zeker zijn opvatting over de hierboven genoemde Ster der Wijzen niet verder hebben ontwikkeld. Want ook hij was zich ervan bewust dat de eenvoudige Grote Conjunctie als zodanig - aangezien deze elke twintig jaar plaatsvindt - niet voldoende betekenis had om te kunnen wijzen op de geboorte van de Messias.
De retrograde, schijnbaar achteruitlopende beweging
Hoe komt het - astronomisch gezien - tot de drievoudige herhaling van de conjunctie van Jupiter en Saturnus in een jaar tijds?
Het antwoord op deze vraag leidt tot een nieuw onderzoeksveld: het planetaire ritme. Het gaat om de zogenaamde 'synodische ritmes' (opeenvolging van samenstanden). Deze zijn gekoppeld aan [schijnbare] lusvormingen in de loop van de planeten [ook 'schijnbaar retrograde' stand: schijnbaar teruglopende stand genoemd], die duidelijk samenhangen met een wisselwerking met de zon. Zij zijn voor de waarnemer aanleiding om ook de bijzondere plaats van de zon in de kringloop van de dierenriem te onderzoeken.
Als bij de omloop van de planeten door de dierenriem bijvoorbeeld de maan Mars heeft ingehaald of Venus Jupiter, dan komt het weliswaar tot een conjunctie [of een oppositie in het tegenovergestelde sterrenbeeld], maar daarbij verandert de snelheid noch de lichtsterkte van beide planeten niet. Dit is echter heel anders als de zon erbij betrokken is [in verband met de buitenplaneten zoals Mars, Jupiter en Saturnus]. Zodra de snellere zon Jupiter, die bijvoorbeeld in het sterrenbeeld Tweelingen staat, door Ram of Stier heen nadert, dan versnelt de planeet [schijnbaar, vanaf de aarde gezien] zijn loop. (54) Op het moment van de ontmoeting (conjunctie) heeft hij [schijnbaar] de snelste voorwaartse beweging. Desondanks zal hij worden ingehaald door de zon, verdwijnt dan in de glans van de zon en trekt samen met de zon onzichtbaar door de ruimte.
Maar als de zon daarna wegloopt van Jupiter en verdergaat in Kreeft en Leeuw, wordt de loop van de planeet [schijnbaar] weer langzamer. Hij komt uiteindelijk zelfs schijnbaar tot stilstand en begint dan versneld achteruit te lopen, van oost naar west. De loop van Jupiter begint dan aan een achterwaartse lusvorm.
[Deze schijnbare terugloop, een verschijnsel dat de buitenplaneten vertonen, is de retrograde beweging of lusbeweging.
Vanaf de noordpool gezien, bewegen de planeten tegen de klok in naar het oosten langs de dierenriem, evenredig met de draaiing van de zon. Als de aarde een buitenplaneet langs de 'binnenbocht' inhaalt, lijkt het alsof de buitenplaneet - tegen de achtergrond van de vaste sterren gezien - enige tijd achteruit loopt, naar het westen.]
Jupiter - en elke andere buitenplaneet - bereikt zijn 'hoogste snelheid' op het moment dat de zon in oppositie er tegenover staat in het tegenovergestelde sterrenbeeld, in ons geval Boogschutter. Maar anders beweegt hij zich in de tegenovergestelde richting. Hij komt nu op het moment dat de zon onder gaat op en staat - als nachtplaneet - de hele nacht aan de hemel. Om middernacht, wanneer de zon op zijn laagst is in het noorden, bereikt hij zijn hoogste punt in het zuiden. Met de hernieuwde nadering van de zon wordt het beschreven gedrag herhaald, maar in spiegelbeeld. Na een hernieuwde [schijnbare] stilstand wordt de lus die Jupiter dan maakt - in het sterrenbeeld Kreeft - na een hernieuwde conjunctie voltooid. Dit, synodisch genoemde ritme tussen zon en Jupiter, beslaat 1 jaar en 33 dagen. In een aangepaste vorm is het beschreven gedrag van toepassing op alle buitenplaneten. Het overeenkomstige zongebonden ritme van Saturnus duurt 1 jaar en 3 dagen, voor Mars 2 jaar en 49 dagen.
Planeet: een 'veranderlijke ster'
Deze synodische ritmes van de planeten worden tegelijkertijd gekenmerkt door een onmiskenbare, voortdurende verandering van hun helderheid. Van de conjunctie tot de oppositie neemt hun helderheid toe en bereikt een hoogtepunt in de nachten van de oppositie, die daarna weer vermindert tot aan de volgende conjunctie. Deze gebeurtenis is voor de astronoom herkenbaar als de ermee overeenkomende faseverandering van de maan, waarvan het synodische ritme ook aan de zon is gebonden, zoals de nieuwe maan en de volle maan laten zien. Ook dit ritme met zijn duur van 29,5 dagen verschilt duidelijk van het siderische ritme - de passage door de dierenriem - met slechts 27,3 dagen. (55)
Door de beschreven verhouding tot de zon wordt het verloop van de siderische periode door de zon doordrongen en belevendigd. Alleen daardoor wordt elke planeet een 'veranderlijke ster', die begint te veranderen in de toename en afname van zijn helderheid, in het toenemen en verminderen van zijn snelheid en in de omkering van zijn bewegingsrichting [schijnbaar retrograde]. In deze zin doet de zon zich voor als de invloedrijke dirigent van het concert van de harmonie der sferen door de planeten.
De Grote Conjunctie van Jupiter en Saturnus is op elk moment van het synodische ritme mogelijk, in elke - steeds veranderende - afstand van de positie van de zon en in elk sterrenbeeld. Maar elke Grote Conjunctie kan ook worden beschouwd in zijn relatie tot het synodische ritme van beide planeten, en toont een ander karakter door hun verweving met de dagelijkse en de jaarlijkse loop van de zon.
Als er bijvoorbeeld een Grote Conjunctie is in dezelfde maand waarin de zon het sterrenbeeld binnengaat waarin Jupiter en Saturnus samenkomen, dan zal er een extra conjunctie zijn met de zon. Beide planeten - hun schijnsel al gedempt tot het minimum van hun helderheid - verdwijnen daardoor in het daglicht van de zon, zodat de Grote Conjunctie niet kan worden waargenomen. Zij vindt onopvallend plaats achter of boven de zon.
Het tegenovergestelde is het geval wanneer de zon het tegenoverstaande sterrenbeeld binnengaat tijdens de Grote Conjunctie, daardoor in oppositie tot de twee planeten. Nu zijn beide planeten van een schitterende pracht, tijdens de achterwaartse beweging in hun lus en kunnen ze de hele nacht worden gezien, van zonsondergang tot zonsopgang. Al deze eigenaardigheden zijn niet mogelijk met enige andere Grote Conjunctie, omdat de conjunctie dan alleen gedurende een deel van de nacht zichtbaar is en met een verminderde helderheid.
De drievoudige Grote Conjunctie
In de hemelse orde wordt deze unieke Grote Conjunctie, die samenhangt met de teruglopende, schijnbaar retrograde aard van beide planeten, nu benadrukt door twee extra ontmoetingen tussen Jupiter en Saturnus. Ze flankeren de middelste ontmoeting in de helderste pracht links en rechts, ze leiden die als het ware langzaam in en laten die weer vervagen. (56)
De drievoudige conjunctie die nu wordt besproken, komt tot stand door het vormen van de lusbeweging door beide planeten. Jupiter passeert de langzamere Saturnus voor de eerste keer vóór de eerste stilstand (zie figuur 6, I), voor de tweede keer ten westen ervan in het midden II in de achterwaartse beweging van de lusformatie, dan na de tweede stilstand en de omkering weer naar rechts een derde keer (zie figuur 6, III). De snellere Jupiter maakt een grotere lus in dezefde tijd als de langzamere Saturnus. De drie samenhangende ontmoetingen (conjuncties) vinden dus plaats tegen de loop van de zon in, in de richting van oost naar west, zoals het geval is met de opeenvolging in de driehoek van de Grote Conjuncties. (57)
Omdat de retrograde terugloop van beide planeten ongeveer 4 maanden duurt, vindt het conjunctieproces plaats gedurende vele, meestal meer dan 7 maanden. In de drievoudige conjunctie in 1981 in het sterrenbeeld Maagd had de eerste Grote Conjunctie van Jupiter en Saturnus op oudejaarsavond van 1980 naar 1981 plaats, de tweede conjunctie op 4 maart en de derde op 24 juli 1981. Een nader onderzoek van de drievoudige Grote Conjunctie toont aan, dat de drie ontmoetingen, hoewel in hetzelfde sterrenbeeld, niet identiek zijn of kunnen worden beschouwd als louter een optelling. Ze hebben ieder een eigen karakter en passen op een speciale manier in hun dagelijkse en jaarlijkse loop, dus in het samenspel van zon en aarde.
Na de conjunctie van een buitenplaneet met de snelbewegende zon, is het zicht erop voor de eerste keer in de ochtend vóór zonsopkomst. De opnieuw zichtbare planeet bevindt zich kort voor zonsopkomst in het 'vroege ochtendlicht' en overwint langzaam de nachtelijke uren tijdens de fase van een ochtendster. Terwijl de zon blijft bewegen, verschuift de tijd van opkomst van de planeet naar de tweede helft van de nacht. Hetzelfde geldt natuurlijk voor twee planeten tegelijkertijd, bijvoorbeeld als Jupiter en Saturnus dicht bij elkaar in hetzelfde sterrenbeeld staan.
Zo haalde de zon Jupiter in 1980 in op de 13e en de nabijgelegen Saturnus op 23 september in het sterrenbeeld Maagd. Na ongeveer drie weken werden beide planeten weer zichtbaar bij zonsopgang in de ochtendsterfase. In december 1980 was de zon opgeschoven naar het sterrenbeeld Boogschutter. Jupiter en Saturnus gingen al kort na middernacht met Kerstmis op en culmineerden bij zonsopgang. Ze waren alleen te zien in de tweede nachthelft in de oost- of zuidoostelijke hemel. Daardoor viel de eerste van de drie Grote Conjuncties op oudejaarsavond in het sterrenbeeld Maagd samen met Silvesternacht (1 januari).
Bij de derde conjunctie daarentegen, in de zomer van 1981, naderde de zon de twee planeten alweer, en probeerden ze te 'ontsnappen' door [schijnbaar] hun snelheid te vergroten. Ze waren na zonsondergang in dalende beweging te zien aan de zuidwestelijke hemel en waren al ondergegaan om middernacht. In de tijd gezien behoorden ze tot de eerste helft van de nacht. (58) Terwijl de eerste conjunctie deel uitmaakt van de fase van toenemende schittering tijdens het synodische ritme, valt de derde conjunctie samen met de reeds afnemende helderheid.
De middelste conjunctie echter vulde de hemel in zijn loop van oost naar west en vulde de hele nacht met zijn aanwezigheid, en hield zo het midden tussen de polaire manifestaties van de eerste en derde conjunctie. Op het hoogtepunt in het zuiden stonden de planetaire tweelingen in de felste schittering tegenover de zon om middernacht, diep in het noorden. De middelste - oorspronkelijke - Grote Conjunctie heeft dus een voor de hand liggende, centrale rol, die door de twee flankerende, extra Grote Conjuncties wordt benadrukt.
De drievoudige conjunctie is daardoor in zichzelf ontvouwd en ontwikkeld, en blijkt in de tijd en ruimtelijk een goed geordende, driedelige eenheid te zijn. Door zijn drievoudigheid - die van een bijzonder soort is - is hij met de harmonie van de sferen verweven.
Er zijn ten slotte zes ritmes samengevoegd. De tweeheid van Jupiter en Saturnus wordt door het toetreden van de zon een vergadering van drie hemellichamen: het 20-jarige ritme van de Grote Conjunctie, die voortkomt uit de twee siderische basisritmes van Jupiter en Saturnus, is verweven met het een-jarige pad van de zon - waarmee de oppositie van twee synodische ritmes van beide planeten samenhangt. De conjunctie-gebeurtenis neemt daardoor toe tot de drievoudige Grote Conjunctie.
Als men dit laatste levendiger wil uitdrukken in een beeld, dan zou men het volgende kunnen overwegen (zie figuur 7): De grote conjunctie kan worden weergegeven als een kosmisch venster waardoor we naar een hemels mysterie kunnen kijken en waar doorheen ons een bijzonder licht tegemoetstraalt. (59)
|
Figuur 7, fase 1: Drie wezenlijk gelijke gebeurtenissen (Grote Conjuncties) worden herhaald. |
|
|
Fase 2: de middelste conjunctie is de kern en overtreft de andere twee in termen van zichtbaarheidsduur; de flankerende conjuncties spelen toch een ondergeschikte rol, want hun zichtbaarheidsduur en glans verminderen. |
|
|
Fase 3: Aan de ene kant wijst de gebeurtenis naar de aarde, die tussen de zon en beide planeten is geplaatst, maar die zich tegelijkertijd in kringlopen door de dierenriem heen afspeelt, dag in dag uit (dit contrast is weergegeven door de afronding van de delen van het bovenste venster). |
|
|
Fase 4: De eerste en derde conjunctie hebben een contrasterende oosterse en westerse plaats in de ruimte en verwijzen door hun tijdsrelatie tot de tweede en eerste helft van de nacht naar de centrale gebeurtenis. Ze leiden het gebeuren in en uit. (60) |
|
|
Fase 5: De drie gebeurtenissen staan niet los naast elkaar, maar vormen een drievoudig geheel. Als je deze relatie nog meer wilt benadrukken, kun je de afbeelding uitbreiden door een overkoepelende verbinding. |
|
Erika Beltle schreef over deze zinnen in een artikel over 'Kunstproblemen': "Deze zinnen ... zullen onthullen of de middelen die in een kunstwerk worden gebruikt, in zo'n relatie tot elkaar en tot het grote geheel staan, dat ze de waarheid uitdrukken en daardoor de toeschouwer naar nieuwe ervaringen kunnen leiden." Het sterrenkunstwerk van de drievoudige Grote Conjunctie zet ons ertoe aan te gaan zoeken naar dergelijke 'nieuwe [want geestelijke] ervaringen'. (61) Omdat "wie in de kosmos [Grieks 'kosmos': schoonheid, orde, samenhang] werkzaam is, de grootste kunstenaar is. In de kosmos wordt alles verbeeld volgens wetten, die in de diepste zin aan een artistieke kunstzin voldoen."
In het geval van de drievoudige Grote Conjunctie wordt deze voldoening van de kunstzin van de kunstenaar ook mogelijk gemaakt door het feit, dat de astronomische wetten, die aan haar ten grondslag liggen, nauwkeurig zijn, maar tegelijkertijd oneindige variaties van de individuele verschijningen - door hun innerlijke-flexibiliteit - toestaan. Op elk toppunt van de gevormde driehoeken is bijvoorbeeld een drievoudige conjunctie anders in de loop van de jaren en heeft een eigen karakter.
In de drievoudige conjunctie in 1940 en 1941 in het sterrenbeeld Ram, vond de eerste conjunctie plaats op 8 augustus, de tweede op 20 oktober 1940 en de derde op 15 februari 1941. Deze dierenriem-gebeurtenis zette zich zo door zomer, herfst en winter heen, voort. In 1940/41 was de afstand tussen de drie conjuncties 72 en 117 dagen.
In 1981daarentegen volgden de drie conjuncties elkaar in de winter, lente en zomer op. In 1981 waren 63 dagen verstreken van de eerste tot de tweede conjunctie en van daaruit tot de afsluiting in de laatste samenstand 142 dagen.
Dat laat een asymmetrisch gebeuren zien, dat - wat de tijd betreft - rond de centrale conjunctie heen en weer slingert. In het ideale geval zou de middelste conjunctie precies met de oppositietijden van de zon samenvallen, en daarmee ook met de nachten van de meest stralende gloed. Dan hadden de flankerende conjuncties ook dezelfde tijds- en ruimtelijke afstand tot de middelste Grote Conjunctie. Hoewel een dergelijke combinatie archetypisch is, zal deze slechts uiterst zelden optreden. (62)
terug naar de Inhoud
VII Het schouwen van de Drie Wijzen - De Ster van Christus
Er is al gewezen op de verwachting van een Messias die in het Midden-Oosten bestond. Die verwachting bleef niet beperkt tot het Jodendom en had zijn oorsprong voornamelijk in de profetische wijsheden van Zarathoestra. Er werd toen ook al vermeld dat zijn latere volgelingen "reikhalzend zouden uitkijken naar de volgende incarnatie van hun grote leraar en leider" (Zarathoestra). Maar genoemde ingewijden wisten ook dat de naderende Incarnatie van de Zonnegeest, die de wedergeboorte van Zarathoestra nog te boven ging, ook in aantocht was.
Er kan geen twijfel over bestaan dat, met het oog op deze buitengewone gebeurtenissen, die ingewijden, sterrenkundigen uit de Babylonische, Chaldeeuwse en Assyrische sterrenculturen, zorgvuldig de loop van de planeten volgden; dat deden zij vanuit aanwijzingen over het tijdstip van de te verwachten verschijning op aarde en om de plaats van de grote gebeurtenis te vinden. Zij beschikten over astrologische kennis over de nauwe band tussen micro- en macrokosmos, en hoe de gebeurtenissen aan de sterrenhemel met de processen van de aardse en menselijke lotsbestemming overeenkomen. Daardoor was het voor hen ondenkbaar dat de planeten in de dierenriem geen aanwijzingen zouden geven over de 'grote momenten van de mensheid'.
Voor buitengewone aankondigingen door de planeten komen de zon en de maan, of de binnenplaneten Mercurius en Venus, met hun zich zeer snel herhalende en vlug voorbijgaande planeetaspecten, nauwelijks in aanmerking. Omdat de drie buitenste planeten (Uranus, Neptunus en Pluto) - die pas in de moderne tijd werden ontdekt - nog onbekend waren en Mars ook een vrij snelle omlooptijd heeft, konden alleen de langzaam bewegende planeten Jupiter en Saturnus daarvoor in aanmerking komen.
De drie wijzen waren echter in geen geval afhankelijk van alleen een rechtstreekse waarneming van de planeten. Want er was toen al een historisch bewezen kennis van de periodieke terugkeer van hemellichamen, die "tot de belangrijkste bevindingen van de antieke astronomie behoorde". (67) "Naast het ritme van de zon en de maan waren de late Babyloniërs al bekend met de 8-jarige Venus-, de 79-jarige Mars-, de 83-jarige Jupiter- en de 59-jarige Saturnusperioden."
Dit zijn allemaal ritmes waarin dezelfde fases van synodische periodes - planeetaspecten zoals samenstanden, driehoeksverhoudingen en opposities - in verhouding tot de jaarlijkse loop om de zon, regelmatig terugkeren. Vergelijkbare of bijna dezelfde constellaties, zoals de lusformatie van Jupiter en Saturnus, in een stralende gloed door de oppositie met de zon, worden een aantal malen herhaald in dezelfde sterrenbeelden en in dezelfde maand.
De 20-jarige terugkeer van de Grote Conjunctie en zijn driehoekspositie in sterrenbeelden van overeenkomende elementen en waarschijnlijk ook de voortbeweging van de driehoek door de dierenriem, waren ook bekend. We zouden daarom zeker kunnen aannemen dat de hexagramvormige harmonie van de belangrijke Jupiter-Saturnussamenstanden en zonopposities, ook toen al was waargenomen. Voor de oude sterrenkundigen had de omloop van de planeten een ritmisch karakter, wat tegelijkertijd van groot belang was voor de tijdsindeling en het kalenderstelsel bij alle voorchristelijke volkeren.
Hier wordt het ogenblik bereikt waar eraan moet worden herinnerd dat de bewustzijnstoestand in de oudheid, zoals reeds gezegd, een andere vorm had en dat de uitwendige waarneming verweven was met innerlijke, fantasierijke beelden of zelfs doordrongen werd door inspirerende invloeden. Dit was des te meer het geval toen zij waarnemers of ingewijden waren geworden, die zelf geoefend waren in de mysteriën. Voor hun inzichten was elk sterrenbeeld tegelijkertijd een onderdeel van een grote, ritmische samenhang die "moest worden gelezen als een te leren schrift".
"Men nam waar welke veranderingen in positie de planeten meemaakten in hun verhouding tot de tekens van de dierenriem. De rondgaande bewegingen werden vastgelegd, alsook de betekenissen die voortvloeiden uit hun onderlinge posities en terwijl we die letters lezen, heeft men het gevoel dat men in de kosmos leest. Hiermee heb ik u beschreven met welke wijsheid de drie wijzen uit het oosten vertrokken, toen zij de Christus zochten."
Deze beoordeling van het sterrenschrift vereist verbeeldingsvermogen, beeldvormende vaardigheden. "Voor de hedendaagse uitwendige waarneming van Jupiter en Saturnus, en door het wiskundig-geometrische denken waarmee men hun ritme van zestig jaar tracht te begrijpen, (68) ontstaat alleen een betrekkelijk abstract sterdiagram, bestaande uit punten en lijnen. Door deze rekenkunde raakt men steeds verder en verder van het echte wereldwezen verwijderd."
Dit gevaar is vooral aanwezig wanneer het verschijnsel geen leer wordt en de - eerst alleen meetkundig weergegeven abstractie - niet levend wordt begrepen en ontwikkeld door intuïtieve inzichten. Voor de 'helderziendheid' van de drie Wijzen bestond dit gevaar niet. Ze kwamen naar het westen door een nieuwe rekenwijze "door de gewone, ruwe berekening van de astrologie om te vormen tot de ritmische berekening van de sferenharmonie", en "kwamen vanuit die ritmische berekening tot de wereldorganisatie in cijfers en getallen, die in de astrosofie zijn te vinden".
(Citaten uit Rudolf Steiner, Lezing 10-09-1924, GA 318)
De figuur die zij vonden, vertegenwoordigt een 'ster van hogere orde', die we hebben geschetst. Voor zulke wijzen werd hij onmiddellijk omgevormd tot een gekleurde, fantasierijke stervorming in de etherische ruimte van de kosmos. Elke bijzondere, uitwendige overgang van de standen tussen Jupiter en Saturnus in de dierenriem, inspireerde de wijzen tot een innerlijke visie van deze 'ster'. Het golven van de constellatie-ritmes in de planetensfeer, stond als een kosmisch panorama, als een etherisch beeld voor hun innerlijke oog.
De Grote Conjunctie in het jaar 7 voor Christus
Het verdrievoudigen van de Grote Conjunctie aan de hemel in 7 voor Christus, heeft deze stervorming echter op een nooit eerder ervaren manier tot lichten gebracht. De unieke samenvloeiing van de 'bewegingslussen' in de vorm van de verweving van de planetaire lussen van Jupiter en Saturnus, in de helderste pracht aan de nachthemel door de oppositie van de zon, bracht de drie wijzen ertoe onmiddellijk deze bijzondere gebarentaal aan de hemel te beoordelen. Want, zoals we al zeiden, door een soort toename en samentrekking door Jupiter en Saturnus in het hexagram, kwam een hogere impuls tot openbaring.
De drie magiërs moesten zichzelf innerlijk opwekken tot ze het punt van inspiratie bereikten, om de diepere betekenis van het symfonische hexagram van de sferenharmonie te kunnen begrijpen. Alleen op deze manier konden ze tot het wezen ervan doordringen, dat in de vorm van een sterrentaal een toekomstige gebeurtenis wilde uitdrukken.
De magiërs waren doordrongen van de verwachting van hun Meester; want zij wisten van zijn raadselachtige woorden "Hij en ik zijn één" in verband met de neerdalende Zonnegeest, Ahura Mazdao. (69) Zij leefden met zulke inspirerende ideeën zoals worden verwoord in de zinnen van het Egyptische Evangelie: "Die redder zal in de wereld verschijnen, wanneer de twee één worden en de uiterlijke is zoals de inwendige." Ja, ze wisten van het mysterie van de maagdelijke geboorte door de verbinding tussen de sterrenbeelden van de Tweeling met de Maagd door de oppositie tussen de zon en de Jupiter-Saturnussamenstand.
Aan de hemel werden de twee grote zwerfsterren één in de nadrukkelijk drievoudige herhaling van hun Grote Conjunctie - en dit in verband met de binnenkomst van de zon in hun hexagram. Hij stond zelf in het sterrenbeeld Maagd, terwijl de planeten het tegenovergestelde sterrenbeeld Vissen binnengingen voor hun drievoudige ontmoeting.
Men kan ervan uitgaan dat de helderziendheid van de magiërs door deze constellatie werkzaam werd. Voor hun verbeelding straalde de zesdelige constellatie, in harmonie met de drievoudige conjunctie, om van iets hogers te getuigen. Vanuit de achtergrond van de hemelse gebeurtenissen inspireerde namelijk Zoroaster - de meester waar zij naar verlangden - hun bewustzijn. Hij sprak hen over de naderende terugkeer, wijzend in de tegenovergestelde richting naar de gloed van de middernachtzon, waarin Ahura Mazdao zichzelf onthulde.
Vanuit zijn kernervaring met de zonnegeest had Zarathoestra - de oprichter van de Perzische religie - ooit diens menswording al voorzien. Nu kon hij zijn leerlingen meedelen, dat zijn eigen reïncarnatie op handen was en ook de zonnegeest reeds in de nabijheid van de aarde was. Zijn bovenmenselijke taak kon alleen maar worden vervuld na de 'vereniging van de twee', waar de gebarentaal van de hemel naar verwees.
De drie Wijzen begrepen intuïtief, verlicht door hun astrosofische kennis, de diepzinnige betekenis van deze hemelse gebeurtenis. Ze begrepen dat die de sterrenkrachten en de stellaire ritmes bevatte, die al snel zouden worden verwerkelijkt in de aardse, menselijke wereld, als de weg over de aarde van Jezus Christus zelf, in ververbinding met hun Meester, die binnenkort weer zou incarneren.
Zo werden de wijzen mogelijk geïnspireerd door de 'ster van hogere orde' en zijn toegegroeid naar een hoger niveau van hun sterrenkennis. (70) De driehoekige, stellaire opbouw van de Grote Conjunctie, die hun al langer bekend was, was de 'Christusster' geworden in zijn opgang naar de drievoudige conjunctie voor hun innerlijke oog. Ze wisten nu dat het keerpunt op handen was en konden de weg van Jupiter en Saturnus volgen, en de tijd van de geboorte van Jezus berekenen. Maar ze hadden ook de zekerheid dat de 'ster' zichzelf op het juiste moment weer zouden laten zien als een leidende, spirituele ster om hen naar de plaats van zijn geboorte te leiden. Nu konden ze zich in vrede voorbereiden op hun reis.
Met deze beschrijving is de schijnbare tegenstrijdigheid tussen een innerlijke, spirituele en een uiterlijke, astronomische opvatting van de Ster der Wijzen, de Ster van Bethlehem, die ons aanvankelijk zo sterk bezighield, opgelost. De brug naar de harmonieuze combinatie van beide aspecten vormt aan de ene kant de bovennatuurlijke visie van de magiërs en aan de andere kant de spiritualiteit van de hemelboog, die ten grondslag ligt aan de buitenste hemellichamen.
Met het beeld van de zon indachtig, wordt dit mysterie onmiddellijk duidelijk. Haar uiterlijk is een omhulsel en in haar lichaam woont de kosmische geest, die zou kunnen zeggen: "Ik ben het (innerlijke!) Licht van de wereld." [Joh. 8:12] Gezien vanuit het wezenlijke van de planeten, verloopt de volgorde van de planetaire ritmes evenwijdig aan de volgorde van de twee generatiestromen op aarde, waardoor de unieke menselijke buitenkant, het lichaam van de Zonnegeest, Christus, werd voorbereid. (71)
terug naar de Inhoud
XII Het 854-jarige conjunctieritme - Het opschuiven van de driehoek in ongeveer 854 jaar
We hebben aan het begin van dit boek al uitgelegd (zie p. 40) dat de plaats van de Grote Conjunctie, die zich om de 60 jaar in hetzelfde sterrenbeeld herhaalt, ongeveer 8 graden in de dierenriem opschuift in de richting van de jaarlijkse loop van de zon (van west naar oost door de dierenriem). Daardoor vindt deze samenstand na drie tot vier herhalingen in het daarop volgende sterrenbeeld plaats. (115) Dit geldt natuurlijk voor alle drie de samenstandsplaatsen van Jupiter en Saturnus, die de eerder beschreven driehoek van de Grote Conjunctie in de dierenriem vormen (de drie hoekpunten van de driehoek).
Deze driehoek schuift als geheel door de dierenriem verder en licht na ongeveer 200 jaar op in steeds nieuwe sterrenbeelden (zie Figuur 2, p. 40). Zo neemt de driehoek in de dierenriem steeds een andere positie in. Pas als elk hoekpunt van de conjunctiedriehoek vier sterrenbeelden heeft doorlopen of 120 graden is opgeschoven, wordt dezelfde uitgangspositie weer bereikt. Daardoor heeft er een uitwisseling van hoekpunten van de planetaire driehoek plaatsgevonden: het driehoekspunt B is verschoven naar A, punt A is verschoven naar C, enz.
Een groot en uitgebreid ritme van de Grote Conjunctie is dan voltooid, wat van wezenlijk belang is. Want zo zijn de hoekpunten van de Grote Conjunctie door alle sterrenbeelden heen gegaan en hebben ze de gehele dierenriem doorlopen. Dit vormt een wonderbaarlijk web van conjunctieplaatsen waarin onze aarde is ingebed. Dit wordt veroorzaakt door de omwenteling van de driehoek en is na ongeveer 854 jaar voltooid (zie figuur 11).
In deze periode zijn er 43 grote samenstanden. Met andere woorden: na 854 jaar (19.86 x 43 = 853.98) herhaalt de Grote Conjunctie zich bijna op dezelfde positie van het betreffende sterrenbeeld. Tussen de eerste Grote Conjunctie op A (in figuur 11 met 0 aangeduid) en de 44e op dezelfde plaats in de dierenriem, begint een nieuw ritme, waarin 42 nieuwe Jupiter-Saturnus samenstanden worden verdeeld over de dierenriem. Na de 43e conjunctie komt hij weer op zijn oorspronkelijke positie.
We vinden hier een kosmisch ordeningsprincipe, dat de 42 generaties van de Solomonische opeenvolging weerspiegelt. Deze opvatting wordt bevestigd wanneer we bedenken dat Mattheüs, na een opsomming van alle 42 generaties, in het bijzonder hun opdeling in drie keer veertien groepen benadrukt: "Alle leden van Abraham tot David zijn veertien geslachten. Van David tot de Babylonische gevangenschap zijn veertien geslachten. Van Babylonische gevangenschap tot Christus zijn veertien geslachten" (Mattheüs 1:17). Vanuit een geestes-wetenschappelijk oogpunt heeft deze driedeling een diepe zin. (116)
Tijdens de eerste veertien geslachten werd het fysieke lichaam, tijdens de tweede veertien geslachten het etherische lichaam en in de derde veertien geslachten sinds de Babylonische gevangenschap het astrale lichaam gevormd. Evenzo hebben we in het 854-jarige ritme, vertrekkend vanuit de drie punten van de driehoek, te maken met drie groepen van 14 Grote Conjuncties, die elk door de dierenriem gaan.
Deze groepen vormen ook in een ander opzicht een samenhangende eenheid. Volgens de oude sterrenwijsheid zijn de eigenschappen van de vier elementen regelmatig over de dierenriembeelden verdeeld. Beginnend met het sterrenbeeld Ram worden vuur, aarde, lucht en water in deze volgorde in een drievoudige herhaling over de dierenriem verdeeld. Zo vormen drie sterrenbeelden met een hoekafstand van 120 graden samen een gelijkzijdige driehoek van dezelfde eigenschappen. We herinneren bijvoorbeeld aan de 'vuurdriehoek' waarin Kepler de Grote Conjunctie ontdekte.
Dit is het etherische aspect van de dierenriembeelden, dat in spiritueel-wetenschappelijke zin aan een bepaalde soort ether kan worden toegewezen, namelijk aan de ether van warmte, leven, licht en geluid.
In het 854-jarige ritme kan elke conjunctiegroep dus fysiek werkzaam worden tijdens de doorgang door de vier dierenriembeelden met hun vier ethersoorten. Dit is belangrijk omdat "in de persoonlijkheid waarover het Evangelie van Matteüs spreekt," het vooral belangrijk was om het fysieke lichaam en het etherische lichaam op een bepaalde manier te vormen. "Alles wat betrekking heeft op het fysieke lichaam en het etherische lichaam is dus voor de evolutie van de mensheid gereedgemaakt."
Om misverstanden te voorkomen, dient te worden opgemerkt dat dit niet een rechtstreekse overeenkomst kan zijn van de Grote Conjunctie met de individuele leden van de geslachten op aarde, die elkaar om de 20 jaar opvolgen; want de 42 generaties van de stamboom van Jezus van Abraham tot aan het begin van de jaartelling zijn omstreeks 18 eeuwen, d.w.z. veel meer dan 854 jaar. Het is eerder een archetypische gebeurtenis die doordrongen is door hogere wetten, die enerzijds de orde van de sterren doordringt en anderzijds een uitwerking heeft op het ritme van de stroom van geslachten. De wisselwerking tussen beide niveaus van zijn is onderworpen aan gecompliceerde transformatieprocessen, waarvan de oplossing pas in de toekomst kan plaatsvinden. (118)
De ritmes van Jupiter en Saturnus, die in de voorgaande hoofdstukken al aan het licht zijn gekomen en die het leven van Jezus Christus ordenen, vormen zo een voortzetting en bekroning van het sterrengebeuren, dat al eeuwenlang de loop van de Solomonische geslachtsvolgorde vormde. Wat zich stap voor stap in haar ontwikkelde, kwam in Jezus' leven tot uitdrukking. Deze en de levensstroom van de 42 generaties vormen een hogere eenheid, verweven met de wetten van de sterren.
In dat licht is ook de sterrenkennis van de Drie Koningen anders te zien. In een onvolledig geschreven en daarom niet gepubliceerde lezing noemt Rudolf Steiner het volgende: "Zarathustra kwam weer als Nazarathos of Zarathas en richtte een school op waar hij de tekenen onderwees die in de hemel moesten gebeuren als de Christus op aarde zou komen. Van deze school kwamen de drie wijzen uit het Oosten." Deze stellingen bevestigen nog maar eens dat ze ook aandacht besteedden aan de uiterlijke passage van de sterren en hun 'tekens' om het tijdstip van Jezus' geboorte te achterhalen.
Maar wat leerde Zarathas in de 6e eeuw voor het begin van de jaartelling? De opvolging van geslachten van het Joodse volk, die het lichaam van zijn eigen beslissende incarnatie zouden vormen, was al meer dan 1000 jaar in voorbereiding in de zin van de verborgen sterrenwetten. Had hij deze wetten niet precies moeten kennen als een van de hoogste inwijden? Het lijkt gerechtvaardigd om aan te nemen dat Zarathas zijn studenten toen al wees op de eigenaardigheid van de ritmologische gebeurtenissen van de beide buitenplaneten, zodat ze zintuiglijk en bovenzintuiglijk voor hun ogen zouden verschijnen - het hexagram van hogere orde, het hoofdonderwerp van onze verhandeling is.
Historisch gezien is bevestigd dat de Chaldeeërs het 854-jarige ritme al kenden en wisten dat Jupiter en Saturnus elkaar na deze periode op dezelfde plaats aan de hemel weer zouden ontmoeten. (119)
In dit licht gezien, waren de drie sterrenwijzen aan het begin van de jaartelling niet verbaasd over de aanblik van de drievoudige conjunctie in 7 v. Chr. als een hemelverschijnsel dat om een beoordeling vroeg. Integendeel, deze samenstand ontstond op een hoogtepunt in de stellaire loop van gebeurtenissen van het 854-jarige ritme dat de drie sterrenwijzen lang geleden al hadden kunnen volgen, omdat ze wisten wat de betekenis ervan was voor de voorbereiding van de geboorte van hun verwachte meester.
Als we nog eens kijken naar de boven beschreven "meest betekenisvolle orde van het planetenstelsel", dan moeten we tot slot opmerken dat de driehoek van de Grote Conjunctie 2621 jaar (± 3x 854) nodig heeft voor een totale omloop door de dierenriem. Pas na deze tijd bereikt de driehoek van Jupiter en Saturnus weer zijn oorspronkelijke positie en voltooit hij zijn majestueuze tocht door de kosmos met de bijbehorende opposities tot het hexagram. In de regelmatige keten van grote conjuncties, schitteren de drievoudige Grote Conjuncties als zeldzame edelstenen en herinneren de sterrenonderzoeker eraan niet te vergeten, wat de centrale lichtbron van het geheel is (de zon), die tot dit bijzondere oplichten leidt. (120)
terug naar de Inhoud
XV De terugkeer van de drievoudige Grote Conjunctie
Regelmaat en volgorde van het ritme
Voordat de vraag naar het belang van de drievoudige Grote Conjunctie van het jaar 1981 kan worden beantwoord, moeten we eerst onze aandacht op de frequentie en regelmaat van het optreden van de verdrievoudiging van de Grote Conjuncties als zodanig richten.
Bij het onderzoek naar deze vraag komen we eerst een in het oog springende onregelmatigheid tegen. Zoals eerder vermeld, wordt de twintigste eeuw gekenmerkt door een tweevoudig voorkomen van deze bijzondere planetaire constellatie van om de veertig jaar. De drievoudige ontmoeting van Jupiter en Saturnus in het sterrenbeeld Ram in 1940/41 ging vooraf aan die van 1981 in Maagd. Aan de andere kant vond er geen verdrievoudiging plaats in de negentiende of achttiende eeuw, en de volgende is pas te verwachten in de derde eeuw van het nieuwe millennium, namelijk in 2279.
De te berekenen tijdsspanne tot de volgende verdrievoudigen is 298 jaar. Terwijl de periode tussen 1941 en 1981 slechts twee intervallen van de Grote Conjunctie beslaat, bestrijkt de genoemde driehonderd jaar 15 intervallen (15x19,86=297,9 jaar). Tegelijkertijd, met vrij zeldzame uitzonderingen, is dit de langste periode die tussen de drievoudige conjuncties kan liggen, terwijl een enkelvoudige opeenvolging om mathematisch-astronomische redenen niet mogelijk is.
De 40-jarige afstand tussen 1941 en 1981 is dus de kortste die kan optreden. De voorlaatste drievoudige viel in het jaar 1683 in het sterrenbeeld Leeuw en telt 13 intervallen. Andere intervalmogelijkheden zijn 4, 6 en 7.
Aan de overleden ingenieur Friedrich Nielsen danken we een berekening in de vorm van een tabel van alle drievoudige samenstanden van de twee grote buitenplaneten voor de periode van 2500 v.Chr. tot 2000 n.Chr., d.w.z. over een periode van 4500 jaar. (153) Hij bepaalde tegelijkertijd de plaatsen in de dierenriemtekens waarin de ontmoetingen plaatsvonden. Nielsen werd ertoe aangezet dit werk te doen door de publicatie van het boek 'Star Scripture of our Century'. In deze 4,5 millennia herhaalde de verdrievoudiging van de Grote Conjunctie zich 31 keer.
Dit leidt tot een gemiddelde afstand ertussen van ongeveer 140 jaar, zodat - ook gemiddeld gezien - na elke 7 intervallen een verdrievoudiging kan worden verwacht. Deze gebeurtenis vond voor het laatst plaats in de periode vóór de 'Konings Constellatie' in 7 v.Chr. [de 'Ster van Bethlehem' in Vissen], waaraan in het jaar 146/45 in het sterrenbeeld Kreeft een verdrievoudiging vooraf was gegaan. De verdrievoudiging daarvoor viel in het jaar 523 v.Chr. en laat het tot nu toe unieke geval van 19 intervallen zien.
Nielsen heeft echter in zijn uitgebreide onderzoek een bijzondere ontdekking gedaan, die het verdient hier te worden benadrukt, omdat dit astronomische feit volgens ons nog niet bekend was. Hij schrijft: "Elk van de drievoudige conjuncties staat in de hier te overziene tijdsspanne tot ten minste één andere - wat de tijd betreft - 7x7=49 conjuncties=973,1 jaar uit elkaar." In feite blijkt dat - in elk geval na deze periode in hetzelfde sterrenbeeld, maar "gemiddeld met 12,15 graden naar links verschoven" - Jupiter en Saturnus hun ontmoeting driemaal meemaken in de helderste glans. Van de berekende 31 verdrievoudigingen kan er niet een worden gevonden, die niet minstens één keer opnieuw in deze vorm verschijnt, dat wil zeggen als een tweelingpaar. In de meeste gevallen worden hele rijen van regelmatig optredende drievoudige conjuncties gevormd op hun weg door de millennia heen.
Laten we nu kijken naar de volgende, voor het jaar 2279 voorspelde, drievoudige conjunctie in Weegschaal. Die was al 973 jaar eerder, in 1306, in dit sterrenbeeld binnengekomen en werd voor het eerst opgelicht in het sterrenbeeld Maagd in 333. Dit jaar is om andere redenen erg belangrijk, zoals hier wordt opgemerkt: het is nauwkeurig het midden van de Grieks-Latijnse cultuurperiode, die dateert uit 747 v.Chr. tot 1413 n.Chr., waarop we nog terug zullen komen. Tegelijkertijd is het het middelpunt in de tijd van alle zeven post-atlantische culturele tijdperken, dat zich dus onderscheidt door het opkomen van een nieuwe opeenvolging van ritmes van drievoudige conjuncties. (154)
Om de lezer een overzicht te kunnen geven van dit nieuwe en onbekende gebied van kosmische ritmologie, is een poging gedaan om de loop van alle eenvoudige, normale en alle drievoudige conjuncties grafisch weer te geven na de wending in de tijd [door Jezus' geboorte] (zie schema, pagina's 156/157).
Op de horizontale lijn wordt de geschiedenis in de tijd in eeuwen weergegeven en op de verticale lijn de twaalf dierenriemtekens (in hun verschillende lengtes) als beginpunten van evenwijdig verlopende lijnen. De enkelvoudige Grote Conjuncties worden gekenmerkt door kleine sterretjes (✻), die van de verdrievoudigingen door hexagrammen (✡︎).
Het schema wordt door drie rijen schuin oplopende, Grote Conjuncties doorkruist, met de letters A, B en C aangeduid. In deze rijen vinden om de 60 jaar, 3 tot 4x in hetzelfde sterrenbeeld, terugkerende Grote Conjuncties plaats, die langzaam alle twaalf dierenriembeelden doorlopen. Elke rij komt overeen met de hoek van de bekende driehoeken ABC, die op dezelfde manier door de dierenriem beweegt.
In elke schuin oplopende opeenvolging van conjuncties, worden de drievoudige conjuncties als (✡︎) gevonden, die met hun jaar van verschijnen betrekkelijk onregelmatig worden afgewisseld. In het linkerdeel van het schema wordt de volgorde in de tijd van zijn eerste verschijning na het verstrijken van de tijdswende vastgelegd in Romeinse cijfers (I t/m VI).
Als we bijvoorbeeld de oorsprong van de drievoudige Grote Conjunctie van 1940/41 in het sterrenbeeld Ram, die veel lezers in de oorlogsjaren nog met eigen ogen hebben kunnen waarnemen (zie onderstaande figuur), nagaan, dan ervaren we een verrassing. Deze drievoudige conjunctie vond ook plaats in 967 n.Chr. en wijst terug naar het scharnierpunt van onze hele beschouwing: de koninklijke planetenstand in 7 v.Chr., omdat die nog in het sterrenbeeld Vissen plaatsvond (zie het schema links). Als dit verder wordt teruggevolgd, vindt het zijn oorsprong in 1953 v.Chr. in het sterrenbeeld Waterman en bewoog van daaruit in 980 v.Chr. naar Vissen. Voor de eerste keer kijken we naar een keten van onderling verbonden drievoudige Grote Conjuncties die vier millennia omvat. Of die al eerder bestond en hoe lang het zal doorgaan tot het volgende millennium, kan alleen worden gevonden door een nieuwe berekening. (155)
Vreemd genoeg vormen de sterrenbeelden Schorpioen, Boogschutter en Steenbok een uitzondering. Er vinden in hen in deze 4,5 millennia geen drievoudige conjuncties plaats.
Schema van de samenstanden van Jupiter en Saturnus door 2 millennia heen.
De zeldzame samenstanden met slechts 40 jaar tijdsverschil, zoals tijdens Jezus' leven op aarde (linksonder),
hebben zich ook in 1941 en 1981 herhaald (rechtsonder) [de 'tekenen aan de hemel'?].
In het licht van zulke veelomvattende hemelverschijnselen en denkend aan het 800-jarige stellaire ritme, kunnen we nu een bijzonder kosmisch verschijnsel bekijken, dat zich alleen bijna ieder millennium (973 jaar) aan de mensen op aarde laat zien;
zou dit een boodschap vanuit de sterren voor de mensheid betekenen?!
Het voorkomen van dergelijke ritmische, zichzelfvormende constellatiereeksen is geen onbekend verschijnsel in de astronomie. Soortgelijke verschijnselen zijn bekend, bijvoorbeeld van de zons- en maansverduisteringen. Deze verduisteringen lijken elk jaar apart in een veranderende en schijnbaar onregelmatige volgorde te gebeuren. Bij nadere beschouwing blijkt elke zonsverduistering echter een onderdeel te zijn van een strikt ritmisch geordende reeks. Dezelfde zonsverduistering wordt herhaald in de zin van de zogenaamde Saros-periode na elke 18 jaar en 10 dagen.
Zij verschijnt eerst als een gedeeltelijke zonsverduistering in het Noordpool- of Zuidpoolgebied, neemt stap voor stap toe tot de totaliteit is bereikt en loopt dan over de hele aarde weer terug - opnieuw vervagend - om op de Zuid- of de Noordpool te verdwijnen. De ontwikkeling van zo'n saros-serie omvat ongeveer 70 individuele toestanden en loopt uiteen van 1200 tot 1400 jaar. Hetzelfde geldt voor de maansverduisteringen. (We kunnen hier verwijzen naar het boek van Joachim Schultz, 'Ritme van de sterren' voor gedetailleerde beschrijvingen.)
Het overzicht van ons schema onthult dat de dierenriem op regelmatige wijze om de 973 jaar door de eeuwen heen in zes reeksen (aangegeven met Romeinse cijfers) wordt doorkruist door oplichtende drievoudige conjuncties. Ze weven zichzelf als gouden draden in het sterrentapijt, dat zich vormt in de 20-jarige driehoekvormige stappen van de enkelvoudige samenstanden van Jupiter en Saturnus, die de dierenriem vult. De merkwaardige, regelmatige oplichtingen in deze rijen, die geheime wetten volgen, geeft het geheel een bijzonder, koninklijk karakter.
Bekijken we een dergelijke reeks van drievoudige samenstanden met betrekking tot de top van een driehoek van Grote Conjuncties, dan zien we het volgende beeld: Zodra in een bepaalde hoek van de driehoek een drievoudige conjunctie oplicht, dan loopt deze top - zoals beschreven - zonder ophouden door met schreden van 60 jaar (zie Afbeelding 2, p 40). (158)
De volgende hoek van de driehoek nadert langzaam en bereikte na 854 jaar - een enkelvoudige grote conjunctie vormend - de plaats waar eerst de drievoudige conjunctie had plaatsgevonden. Het neemt nu - zoals een estafetteloper - de impuls ervan over. Na nog een Grote Conjunctie laat ze hem - 120 jaar later - in het ritme van 973 jaar weer opnieuw oplichten. Na nog eens 954 jaar, neemt de derde naderende top van de driehoek - op een vergelijkbare manier het gebeuren over.
In de majestueuze stroom van verdrievoudigde conjunktiereeksen is de gehele driehoek van samenstanden van Jupiter en Saturnus, ingeschakeld. Die draagt de individuele leden van de koninklijke sterrenstand verder door de tekens van de dierenriem heen in de hiervoor genoemde stappen van ongeveer 12° in een ritme van 973 jaar. (159)
terug naar de Inhoud
De betekenis van de drievoudige Conjunctie van 1981
De astronomie heeft een enorme uitbreiding ondergaan door de technische mogelijkheden van bemande en onbemande ruimtevaartuigen, door onderzoekssondes en satellieten. Nog afgezien van het betreden van de maan door mensen, worden ook tienduizenden foto's en gegevens verzameld van planeten en manen, waarvan de beoordeling nog vele jaren vergt. Van Amerikaanse zijde is men zelfs van plan een onderzoekssonde in de kop van de naderende Halley-komeet te schieten, om zijn structurele - en stofgeheimen te achterhalen. (173)
Op deze manier worden er steeds meer fysieke bijzonderheden van het planetaire systeem bekend, wat natuurlijk buitengewoon interessant kan zijn. Maar de groeiende rijkdom aan fysieke gegevens dreigt de mens meer en meer van de ware kant van de kosmos te verwijderen, zijn aandacht en bewustzijn aan de buitenkant te binden en zo te verduisteren.
Het is de onmiskenbare taak die ook in het Tijdperk van Verlichting aan de mensheid wordt gesteld, onderzoeksmethoden te ontwikkelen en toe te passen die kunnen doorstoten naar de innerlijke, geestelijke kant van de kosmos. Dit is alleen mogelijk door de geesteswetenschappen met de natuurwetenschap te verbinden en zo een heilzaam evenwicht te scheppen, waardoor de mens op aarde op een menselijke manier kan bestaan als een oorspronkelijk, kosmisch wezen.
Daarom heeft Rudolf Steiner er herhaaldelijk op gewezen dat "door een andere werkwijze de wetenschap moet worden uitgebreid naar het kosmische." We moeten gaan begrijpen hoe de vier elementen, de planetaire bewegingen en de sterrenconstellaties dat wat er op aarde gebeurt beïnvloeden, en de taal te leren spreken die Christus sprak."
In het licht van een dergelijk onderzoek dient de noodzaak te worden begrepen dat de vraag naar de betekenis van deze sterrenconstellaties wordt gesteld, zoals bijvoorbeeld de betekenis van de drievoudige ontmoeting van de planeten Jupiter en Saturnus in het jaar 1981; deze onderscheidt zich namelijk door bijzonderheid en zeldzaamheid.
Het antwoord op deze vraag kunnen we alleen benaderen; want voor een volledig antwoord zou het noodzakelijk zijn de betekenis van een aantal reeds geciteerde uitspraken van Rudolf Steiner te begrijpen, om door middel van imaginatieve vermogens te kijken naar de organisatie van de wereld in de vorm van cijfers en getallen," en dan door inspiratie en intuïtie door te dringen tot het wezen ervan.
Zo'n spirituele astronomie, die daarvoor moet worden uitgebreid door de opname van een hedendaagse, vernieuwde astrologie, staat nog in de kinderschoenen, als een ontluikende astrosofie. Op basis van het voorbereidende werk dat al is gedaan, kunnen we opnieuw essentiële informatie uit anthroposofisch spiritueel onderzoek gebruiken om de gebeurtenissen die aan de sterrenhemel plaatsvinden, beter te begrijpen. (174)
De drievoudige Grote Conjunctie van 1981
Bij de drievoudige Grote Conjunctie van 1981 gaat het met name om de 100e samenstand van Jupiter en Saturnus na het 'scharnierpunt in de tijd', d.w.z. na de verdrievoudiging van de samenstand in het jaar 7 v.Chr., als men zowel de enkelvoudige alsook de drievoudige bij elkaar optelt (19,86x100=1986!). We moeten de samenstand van 1981 vergelijken met de koninklijke samenstand die de drie magiërs zagen, om in staat te zijn haar bijzondere eigenaardigheid te begrijpen in vergelijking met andere samenstanden. Zoals gezegd, was het voor de drie sterrenkundigen van wezenlijk belang, dat zij de planeten bijeen zagen staan in het sterrenbeeld Vissen, terwijl de herfstzon het tweetal vanuit het tegenoverstaande sterrenbeeld Maagd bescheen.
In deze eeuw kunnen we spreken van een bijzonder verband met de gebeurtenissen van die tijd, omdat de betreffende conjunctie opnieuw verankerd was in dezelfde kosmische as van sterrenbeelden. Maar deze keer vond de conjunctieve gebeurtenis zelf plaats in het sterrenbeeld Maagd en betrad de zon het sterrenbeeld Vissen, recht er tegenover. De planetaire gebeurtenis werd herhaald, maar in omgekeerde vorm (zie Figuur 12).
De drie Magiërs werden, zoals beschreven, opmerkzaam gemaakt op de Jupiter-Saturnus conjunctie, die naar de geboorte en menswording van Jezus Christus verwees. We mogen in geen geval de fout maken een fysieke terugkeer van Christus te verwachten. Het behoort tot de verschijnselen van valse eindtijdverwachtingen van onze eeuw dat dergelijke veronderstellingen keer op keer voorkomen.
Aan het begin van de eeuw werd door de leiding van de Theosofische Vereniging van een jongeman, Krishna Murti, verondersteld dat hij de incarnatie van de Christus zou zijn. (175) Voorts verspreidde gedurende vele jaren Alice Baily - naar verluidt geïnspireerd door een meester die de 'Tibetaan' werd genoemd - middels de media verklaringen dat aan het einde van de eeuw de Christus fysiek zou verschijnen. Dit had een grote beweging tot gevolg.
De Engels 'profeet' Benjamin Creme trok nog onlangs de aandacht van de wereld doordat hij, afgaande op Bailey, de fysieke verschijning van Christus als een brenger van vrede voorspelde voor de tijd na Pinksteren 1982 - ook in de publieke media. Heeft de afwezigheid van de verwachte verschijning tot een teleurstelling geleid?
Toch zijn dergelijke overspannen verwachtingen kenmerkend voor onze tijd, en ze zijn bovendien gebaseerd op een diepe waarheid, maar op een heel ander niveau; dit wordt begrijpelijk als men zich bevrijdt van de Luciferisch-Ahrimanische invloeden, die altijd zo werken dat gebeurtenissen veel te aards, veel te ruimtelijk en te tijdelijk worden gepresenteerd.
Van de verwachting van de wederkomst van Christus is bekend, dat die terug gaat naar de evangeliën zelf. Maar daar is sprake van "de Zoon des mensen, komende op de wolken met grote kracht en heerlijkheid" (Markus 13:26). Echter, men moet niet over het hoofd zien dat in de zogenaamde kleine apocalyps van het 13e hoofdstuk van Markus, deze terugkeer naar onze tijd is verbonden met "eerder ongekende verdrukking", met enorme aardse verschrikkingen en ongebruikelijke, kosmische gebeurtenissen.
Met betrekking tot de woorden 'in de wolken' kan men begrijpen, dat de geesteswetenschap een fysieke wederkomst van Christus moet verwerpen en over een op handen zijnde verschijning in de etherische wereld van krachten spreekt, het reeds genoemde gebied 'Shambhalla' [een mythisch koninkrijk in Tibet]. De mogelijkheid dat de verrezen Christus in de etherische wereld verschijnt als een bovennatuurlijk wezen - maar zich ook tot een fysieke zichtbaarheid kan verdichten - heeft Rudolf Steiner in 1910 beschreven als "de belangrijkste gebeurtenis van de 20ste eeuw". Deze gebeurtenis zal zich echter over een langere periode uitstrekken.
De mensheid is in de eerste dertig jaar van deze (20e) eeuw een periode van 2500 jaar binnengegaan, wat een tijd zal zijn waarin steeds meer mensen de ervaring van Paulus vóór Damascus zullen meemaken. Voor Saulus, eerst de vervolger van christenen, was de onmiddellijke, bovennatuurlijke ontmoeting met de werkelijkheid van de opgestane Christus het keerpunt in het leven, waarna hij als Paulus aan zijn grote zendingsarbeid op aarde begon; deze ervaring van de 'wederkomst' zal grote omwentelingen teweeg gaan brengen. (176)
Zulke ervaringen zullen uitstralen op het christendom en het vernieuwen. Ze zullen een nieuw, begripvol geloof opwekken dat is voortgekomen uit etherisch schouwen en zullen diepgaande, zedelijke krachten opwekken voor gevoelens van gemeenschappelijkheid en een medemenselijke samenleving. Tegelijkertijd zullen mensen in toenemende mate in staat zijn om etherische krachten in zichzelf op te wekken en te gebruiken, om zo de vraagstukken op te lossen die zijn ontstaan als gevolg van de vernietiging van de omgeving door de ongebreidelde, technische vooruitgang, waarbij opnieuw aansluiting zal worden gevonden op de kosmische bronnen van leven.
Met het oog op de vroeger levende doem- en ondergangsgedachten en de berusting daarin, die hebben geleid tot de opvatting dat er 'geen toekomst' meer zou zijn, lijkt het op dit punt noodzakelijk om meer aandacht te schenken aan de ware, innerlijke vermogens, die in de toekomst op zullen komen.
De etherische krachten in de geestelijke wereld, in wier gebied de Heer van de hemelse krachten zich zal openbaren, staan tegenover alle aardse krachten. Rudolf Steiner karakteriseerde de laatste als de centrale krachten. Alle organische verschijnselen worden echter pas begrijpelijk als de etherische krachten die op hen inwerken, worden herkend. Deze (de centrale krachten) werken in de zwaartekracht, in druk en verdichting, en in andere natuurkundige krachten.
De fysieke verschijningsvorm van Christus, die de tegenpool is van de verschijningsvorm van de etherische gestalte, leidt ons tot de volgende vraag: Zou niet de etherische verschijningsvorm, die ooit door de drie wijzen werd ervaren en die zij verbonden met de fysieke incarnatie van de Christus, op een soortgelijke maar tegenovergestelde richting wijzen, namelijk het verschijnen van de Christus in de etherische wereld in de vorm van 'de wolken'?
De sterrenbeelden Vissen en Maagd
Met het oog op de veelvuldige herhaling van de drievoudige Grote Conjunctie in bijna alle andere twaalf sterrenbeelden in de loop van de millennia, kan de lezer zich afvragen welke reden er kan worden gegeven om op een bijzondere manier naar de verdrievoudiging van het jaar 1981 te kijken en daarbij te verwijzen naar het Christuswezen. Loopt de zon niet door alle twaalf dierenriemtekens en wordt de Zonnegeest niet omringd door de twaalf leerlingen als een uitdrukking van dit feit, als een afspiegeling van de hemelse orde in het aardse, menselijke rijk? (177)
Het esoterische christendom heeft altijd geweten dat de twaalf, in hun geestelijke betekenis, overeenkomen met de krachten van de twaalf sterrenbeelden. Dus wat is de rechtvaardiging voor het benadrukken van alleen die twee sterrenbeelden, Vissen en Maagd? Wat is de bijzondere eigenaardigheid van die sterrenbeelden, waarin de samenstanden plaatsvonden in de tijd van Jezus' geboorte (34 n.Chr.) en in 1981?
In het Hyperboreesche Tijdperk, toen de nog steeds gasvormige aarde en de zon uiteen gingen, vond dit proces plaats in het sterrenbeeld Vissen. Het lentepunt ontstond op de eerste grote aardemorgen in dit sterrenbeeld. Bij de doop in de Jordaan keerde de Zonnegeest terug en leidde daarmee de latere, fysieke hereniging met de zon in de verre toekomst, in. Het menselijke vat van het Jezuswezen, was op deze gebeurtenis voorbereid door een inwijding in het teken van het sterrenbeeld Vissen en kwam zelf door een maagdelijke geboorte op aarde (wat echter in een bepaalde spirituele zin moet worden begrepen).
Het zou hier te ver gaan om alle overleveringen te noemen die bij het sterrenbeeld Vissen horen. Zoals blijkt uit veel voorstellingen in de catacomben, werd het beschouwd als een heilig teken en was het rechtstreeks met de vermogens van de verrezen Heer verbonden.
"Dus het symbool van de vis speelde in de eerste gemeenten een doorslaggevende rol. De vis is een christelijk symbool dat ouder is dan het kruis. De kerkvader Eusebius interpreteerde het Griekse woord voor vis, 'ichthys', in de zin van een acrostichon:
I = Jezus
CH = Christos
Th = Theos (God)
Y = Yios (zoon)
S = Soter (Verlosser)."
Maar het geheim van de maagdelijke geboorte was ook bekend in de oude mysterieën. Horus, de geliefde zoon van de 'dode' god Osiris, werd verwekt als niet geboren uit een fysiek lichaam. Zijn vader overschaduwde Isis vanuit het onbekende, de wereld van de geest. Het verband tussen de voorchristelijke maangodin, de wereldmoeder Isis, die Horus, het Zonnekind in de armen draagt, en het latere Mariabeeld, de 'Maagd, Moeder en Koningin', is onmiskenbaar.
We hebben eerder laten doorschemeren dat de moderne wetenschap moet worden uitgebreid met het kosmische. (178) Rudolf Steiner opende een deur naar de bijbehorende onderzoekstaken in drie lezingen in 1917 in Dornach. We leren daar "dat een toekomstige praktische omgang met de krachten afkomstig van de sterrenbeelden Vissen en Maagd een bijzondere betekenis zal hebben."
Het is de taak van een goede en de heilzame wetenschap om bepaalde kosmische krachten te vinden, die kunnen ontstaan door de wisselwerking tussen twee kosmische richtingenstromen op aarde. Deze richtingsstromen zullen zijn: Vissen-Maagd. Voor alles zal het geheim moeten worden ontdekt, hoe datgene, wat er vanuit de ruimte in de richting van de Vissen als zonne-energie werkt, kan worden verbonden met wat werkt in de richting van de Maagd. Het goede zal zijn dat men zal ontdekken, hoe de ochtend- en avondkrachten van de kosmos ten dienste van de mensheid kunnen worden ingezet, van twee kanten, - aan de ene van de kant van de Vissen en aan de andere kant van de Maagd."
Deze twee sterrenbeelden, die dus in de kring van de twaalf een nadruk lijken te hebben, spelen - min of meer bewust - in de christelijke wereld gedurende 2000 jaar een belangrijke rol in verband met het Paasfeest en de van kosmische verhoudingen afhankelijke datum ervan. Het Paasfeest kan pas worden gevierd, wanneer aan twee kosmische voorwaarden is voldaan: de zon moet het lentepunt voorbij zijn gegaan en de wassende maan moet het tegenovergestelde sterrenbeeld als de eerste volle maan in de lente hebben bereikt, om als een volle maan voor Pasen te kunnen gelden. De twee sterrenbeelden, waarin de zon en de maan op deze manier samenwerken, zijn Vissen en Maagd.
Dit brengt ons in de Paastijd in de "twee kosmische stromingsrichting", die door Rudolf Steiner worden gezien als de zo belangrijke, kosmische goede en helende krachten, in evenwicht met elkaar. De jaarlijks wisselende opposities van de zon en de maan, die verband houden met de veranderlijkheid van de datum van het Paasfeest, bewegen in de genoemde kosmische as in verschillende jaren heen en weer en benadrukken zo hun betekenis.
De betrekking tot ons thema wordt onmiddellijk duidelijk, wanneer we beseffen dat bijzondere aandacht moet worden besteed aan wat "vanuit de Vissen als een zonnekracht werkt". Het was de zon in de Vissen, die van daaruit de planeten Jupiter en Saturnus in de eerste helft van 1981 voor hun drievoudige ontmoeting in Maagd bescheen, dus vanuit het sterrenbeeld van de vollemaan vóór Pasen. (179)
Een andere wezenlijke aanwijzing door geesteswetenschappelijk onderzoek bevestigt de innerlijke samenhang van deze constellatie met de verschijning van de etherische Christus. Want om die waar te nemen is een "zekere etherische helderziendheid" noodzakelijk, die alleen kan worden verkregen nadat "de zon, voorbij het lentepunt, een bepaald punt in het sterrenbeeld Vissen heeft bereikt." Deze uitspraak van Rudolf Steiner uit 1910 bevestigt de eerder genoemde aanwijzing van het belang van de Vissen-Maagd-as. Tegelijkertijd onderstreept zij het belang van de in het vroege christendom bekende samenhang tussen de krachten van het sterrenbeeld Vissen met het wezen van de Verrezene.
Maar het motief van het kwaad verschijnt ook in dit kosmologische aspect. De tegenkrachten verleiden de mensheid om op een eenzijdige manier te werken met de krachten van de Tweelingen [vierkantsaspect], die met het wereldmagnetisme zijn verbonden, of op onjuiste wijze gebruik te maken van de krachten van de Boogschutter of Centaur [vierkantsaspect], die met de dierlijke natuur van de mens is verbonden.
Als we opnieuw naar de overeenkomsten kijken tussen de koninklijke samenstand in het jaar 7 v.Chr. en de constellatie van 1981, dan valt het op dat dat de laatste is in de rij van alle 973 opeenvolgende jaren van verdrievoudigingen, die eerder plaatsvond in 34 n.Chr.; daarbij is het opmerkelijk, dat die onmiddellijk na het mysterie van Golgotha plaatsvond. De 40-jarige tijd tussen de twee verdrievoudigde samenstanden voor en na het scharnierpunt in de tijd [Jezus' geboorte], omlijsten het leven van Jezus Christus.
De gezamenlijke terugkeer van die door slechts twee intervallen gescheiden samenstanden in de jaren 1940-1941 en 1981, maakt de 20e eeuw zeer bijzonder. Deze planetaire gebeurtenis vestigt de aandacht op de innige relatie die bestaat tussen de vroege eeuwen van het christendom en de 20e eeuw.
Daarover komt Rudolf Steiner met een uitgebreide presentatie van de Christus-impuls en tegenimpuls van Gondishapur in het keerpunt van het jaar 333 op 16 oktober 1918 in Zürich te spreken: "Onze tijd is in heel veel opzichten een vernieuwing van die tijden, die hebben plaatsgevonden in verband met het Mysterie van Golgotha, deels vanwege wat er in 333 gebeurde en deels vanwege wat er gebeurde in 666. Dit heeft bijzondere gevolgen." (180)
Vervolgens wordt beschreven hoe de tijdgenoten van Christus en de christenen van de eerste eeuwen in beginsel beter in staat waren om een dieper begrip van het christendom op te bouwen, tot een paar eeuwen daarna. Het tegenovergestelde is het geval met de huidige generaties. Ze zouden eeuwen lang een soort beeld van de geboorte en van het mysterie van Golgotha uit de geestelijke wereld meebrengen, als een verborgen weerspiegeling van het gebeuren, in hun zielen. "Maar dat geldt alleen voor de mensen van vandaag ... iedereen kan het effect van deze impuls op zichzelf ervaren."
In die zin kan de drievoudige Grote Conjunctie van 1981 worden gezien als een gedenkteken, dat - juist begrepen - het voor de geboorte in de mensenharten gelegde verlangen naar een geestelijk begrip en een diepere relatie met Christus, wil opwekken. De Verrezene wacht erop zich in een etherische gestalte zelf te openbaren aan iedere ontvankelijke ziel, om te helpen en raad te geven in de tijd van de komende beproevingen.
De hemelse gebeurtenis in 1981 kan - terugkijkend naar het jaar 7 v.Chr. - een goed begrip geven van de polariteit van de geestelijke krachten in onszelf, die door het licht van Christus moeten worden geleid (zie pagina 111). Kijkend naar de gebeurtenissen van de drievoudige verbinding van de twee grote planeten, rijst ook de vraag of in onze tijd die twee polaire stromingen met elkaar moeten worden verbonden, opdat de wedergeboorte van Christus in een voldoende aantal menselijke zielen kan plaatsvinden.
In dit verband dient te worden herinnerd aan de belangrijke uitspraken van Rudolf Steiner betreffende de polariteit van de platonisch en aristotelisch gerichte stromingen in de mensheid en hun toekomstige taken. De dragers van beide groepen zullen eerst op hetzelfde moment in de geschiedenis moeten incarneren om zich te verenigen en op deze manier de grote crisistijd aan het einde van de eeuw op aarde door middel van een tijdige, geestelijke interactie, om de uit de afgrond opstijgende tegenkrachten in evenwicht te houden en de Christus-impuls een doorbraak te kunnen laten maken in de Lichttijd.
Zoals opgemerkt, werkt de invloed van de komeet van Halley nog decennia door na het jaar van verschijnen. Zou zo'n nawerking ook niet van toepassing kunnen zijn op de buitengewone sterrengebeurtenis van de drievoudige conjunctie? Zo zou ze hun effecten de komende 20 jaar overstralen, om in 2000 in de volgende, enkelvoudige Grote Conjunctie uit te monden. (181) De drievoudige conjunctie, samen met de gewone, regelmatig voortgaande enkelvoudige Grote Conjuncties, vormen een verenigd kosmisch ritmeorganisme waaruit die nawerking opbloeit.
Het wezenlijke van de kosmos, dat in de drievoudige Grote Conjunctie tot uitdrukking komt, woont in driedelige stappen in alle grote conjuncties en begeleidt de mensheid met het ritme van het spel van het hexagram van hogere-orde [de 'Ster van Bethlehem'], dat door de eeuwen heen is verschenen. De drievoudige conjunctie is echter een aanleiding om meer kennis te verwerven over dit verschijnsel, die al schitterde in de ster van Bethlehem. Laten we dus op deze wijze kijken naar de buitengewone constellatie van 1981, niet alleen als een voorbijgaand hemelverschijnsel! In de sferen van de planeten heeft het krachtenstromen opgewekt die door blijven werken.
We duiken elke nacht in deze bovennatuurlijke werelden. Maar net als bij het leven na de dood hangt het vermogen om de krachten van de sterren in zich op te nemen meer en meer af van de houding die we overdag hebben opgebouwd tegenover de spiritualiteit van de kosmos. De bewonderende en begrijpende kijk op de sterren en hun bewegingen enerzijds en het meditatieve bewustzijn van hun krachten in de ziel anderzijds, zijn belangrijke voorwaarden voor een vruchtbare en intensieve ontmoeting met de verheffende krachten van de sferen tijdens de slaap: "Dat is ook het geheim van onze slaap, dat we uit de sterrenwereld komen ... de zuiverste krachten uit de hele kosmos halen, die we dan meenemen wanneer we wakker worden en we ons opnieuw moeten onderdompelen in het fysieke lichaam en het etherische lichaam. We komen hier uit de slaap, versterkt en bekrachtigd door alles wat we kunnen opnemen vanuit de hele kosmos."
Degenen die overdag de juiste voorwaarden scheppen, zullen in grotere mate ook de krachten opnemen van de drievoudige, conjunctionele uitwerking van 1981, die in de sterrenwereld blijft doorwerken. Ze helpen om het sluimerende beeld van de Christusgebeurtenis, op aarde gebracht vanuit deze werelden, tot bewustzijn te brengen en de obstakels weg te nemen die een ontmoeting met de Verrezene in de weg staan. (182)
terug naar de Inhoud
Het hexagram en pentagram
Met betrekking tot het getal 1000 en de naderende millenniumwisseling in 2000, is het aan ons om de wetten van de orde van de Grote Conjunctie en hun mogelijke verband met de wet het tientallige stelsel te onderzoeken, dat met name onderhevig is aan Ahrimanische invloeden. De bijna 20 jaar durende periode van de Grote Conjuncties van Jupiter en Saturnus wordt, zoals beschreven, onderverdeeld in twee gedeelten van ongeveer tien jaar, door de oppositie van de twee planeten, die zich in het midden ervan voordoet (zie ook Figuur 5, pagina 44).
Vijf conjunctieperiodes van samen bijna 99,35 jaar beslaan bijna een eeuw. Onze eeuw toont dit bijzonder duidelijk: die begon met een Grote Conjunctie in het jaar 1901 en zal in het jaar 2000 met eenzelfde worden afgesloten. (184) De wisselwerking tussen Jupiter en Saturnus is dus opgebouwd uit elementen van het tientallige stelsel en komt door een onverbrekelijk verband daarmee tot stand.
In hoofdstuk III hebben we laten zien hoe de tien jaar durende stappen van conjunctie naar oppositie (zie figuur 4) elk in 60 jaar samen een zespuntige ster (hexagram) van hogere orde vormen. De daarbij gevormde driehoek van de conjuncties en die van de opposities, wordt door het drietal gekenmerkt; zij worden zinvol tot een regelmatig hexagram samengesteld en zijn als zodanig op passende wijze ingedeeld in de twaalfvoudigheid van de dierenriem. Als gevolg hiervan worden de tegenwerkende krachten die met het getal tien worden verbonden, gecompenseerd en met de kosmische oorsprong verbonden, waardoor de dreiging van ahrimanische invloed aan hen wordt onttrokken.
Het pentagram
Deze opvatting wordt door nog een ander gezichtspunt bevestigd. Het omgekeerde pentagram (vijfpuntige ster) wordt sinds de oudheid als het zinnebeeld van het kwaad beschouwd. In de juiste stand getekend met de punt naar boven, zou het daarentegen - zoals op de drempel van Faust's studeerkamer - de boze geesten moeten tegenhouden. In deze vorm was het ook het geheime herkenningsteken van de Pythagoreeërs.
Nu is de vijfpuntige ster of de vijfhoek eromheen onlosmakelijk met het getal tien verbonden. Want meetkundig gezien, kan een gewoon pentagram alleen middels de omtrek van een tienhoek, die in een cirkel is ingeschreven, worden getekend; en de constructie ervan vereist de verdeling van de straal in de verhouding van de gulden snede. Het pentagram dat eruit voortkomt, is een sleutelfiguur, waarin de krachten van goed en kwaad elkaar tegenkomen. Aan de andere kant zijn deze op een speciale manier met de aard van het getal vijf verbonden.
Laten we teruggaan naar de - niet toevallige - vijftallige Jupiter-omlopen (5x12 jaar), die de bovengenoemde zesster in 60 jaar zullen voltooien.
Het is mogelijk om de wisselwerking tussen Jupiter en Saturnus op zodanige manier te beschrijven - uitgaand van hun samenstand tijdens een Grote Conjunctie - dat we altijd op het ogenblik dat Jupiter weer naar zijn beginpunt is teruggekeerd, de veranderde plaats van Saturnus vaststellen, (zie Figuur 13, A). (185)
In dit geval is de zogenaamde Jupiter-transitie (omloop) ons referentiepunt in de dierenriem. Na 12 jaar bereikt Jupiter opnieuw punt A in zijn siderische baan, terwijl Saturnus slechts 2/5 (in 2 keer 6 jaar) van zijn 30-jarige omloopbaan heeft voltooid en, schematisch bezien met afgeronde omlooptijden - te vinden is bij B.
Na nog eens 12, dus na in totaal 24 jaar, bereikt Saturnus punt C. Tijdens de derde en vierde Jupiter-ronde kunnen we de punten D en E noteren. Pas na 60 jaar, dat wil zeggen, na 5 Jupiter en 2 Saturnus-omlopen, zijn beide planeten, zoals eerder beschreven, weer samen bij A terug.
Door Saturnus werd daardoor in zijn 60-jarige ritme in verband met het doorvoerpunt van Jupiter, een pentagram in de dierenriem gevormd.
Als we nu de opposities van Jupiter aan zijn uitgangspunt toevoegen, dan is een vijfhoek van Saturnus in 6-jarige stappen het gevolg. Na 6 jaar staat Jupiter bij B tegenover zijn beginpunt in A (zie fig. 14), terwijl Saturnus bij I pas een vijfde van de omlooptijd heeft afgelegd. Na nog eens 6 jaar keert Jupiter terug naar zijn beginpunt en bevindt Saturnus zich in II. (186)
Tijdens de vernieuwde oppositie (Jupiter opnieuw bij punt B) is Saturnus verdergegaan naar III en bereikt over punt IV (in het 24ste jaar) pas na 30 jaar zijn uitgangspunt bij A. Jupiter staat dan in zijn derde oppositie tegenover Saturnus bij B.
Saturnus heeft een vijfhoek in de dierenriem gevormd in relatie tot de 2,5 rondes van Jupiter, die tussen conjunctie en oppositie afwisselde. Na nog eens 30 jaar herhaalt hij deze vijfhoek en voltooit tegelijkertijd (in 60 jaar), zoals weergegeven in figuur 13, zijn planetenpentagram. Beide figuren komen samen in het bekende 60-jarige ritme (zie afbeelding 15).
De lezer, die al kennis heeft gemaakt met de hexagramvormende samenwerking door de Grote Conjuncties, zal niet verrast zijn om nog een heel andere interactie van Jupiter en Saturnus te ontdekken. (187) Hier wordt de complexiteit van de harmonische relaties in het planetaire systeem getoond, maar ook de harmonie van deze twee planeten, die op een bijzondere manier op elkaar zijn afgestemd.
Hun omlooptijden blijken in overeenstemming met de gulden snede te zijn ingedeeld.
Als men de omlooptijd van Saturnus met de lengte van de diagonaal DC van het pentagram gelijkstelt, dan is de duur van de omlooptijd van Jupiter vrijwel de lengte van een pentagramzijde, dat wil zeggen de door de gulden snede verdeelde diagonaal van de vijfhoek.
Aldus vormen Jupiter en Saturnus, als uitdrukking van hun omlooptijden die met de gulden snede in overeenstemming zijn, voortdurend een pentagram in de kosmische kringloop, waarbinnen de aarde zich beweegt.
Deze astronomische gebeurtenis laat opnieuw zien dat het getal tien, dat met het wezen van de tienhoek en de vijfhoek is verbonden, betrokken is bij de regelmatige ontmoetingen van Jupiter en Saturnus. Daardoor is er als het ware een bescherming tegen de negatieve krachten van een zuiver decimaal stelsel; hij herinnert ons er nogmaals aan om niet in zijn ahrimanisch gerichte eenzijdigheid te vervallen. (188) Daarom zou de mensheid met het oog op het jaar 2000, met een verdiept begrip het feit moeten overwegen, dat deze tijdsdrempel door een Grote Conjunctie met een zinnebeeld van de goede machten is verweven.
Tegelijkertijd zal de lezer, wanneer hij naar figuur 14 kijkt, door de getallen 12, 18, 24 en 30 worden herinnerd aan de ontwikkelingsperioden van het leven van Jezus. Dit nieuwe gegeven hoeft hier niet meer in detail te worden beschreven, maar is toch een stellaire gebeurtenis, die met de gulden snede samenhangt; ongetwijfeld is ze ook verbonden met het menselijke organisme, omdat de verhoudingen daarvan in elk detail met de gulden snede overeenkomt.
Er moet ook aan worden herinnerd, dat onder de vele stromingen in het etherische lichaam, er vijf pentagram-vormige hoofdstromen zijn, die als het ware het 'skelet' vormen (Rudolf Steiner). De sterrenritmes, die het leven van Jezus tot aan de Jordaan-doop verdeelden, werden niet van buitenaf opgelegd aan zijn lichamelijkheid, maar kwamen overeen met hun innerlijke wetmatigheid. In dit bijzondere geval wordt dit mysterie opnieuw duidelijk. Als we het holistisch bezien, dan valt het guldensnede-kruispunt tussen de geboorte en de doop in de Jordaan in het 12e levensjaar en verdeelt dus deze 30-jarige periode van leven in de zin van een goddelijke verhouding.
terug naar het literatuuroverzicht
terug naar het weblog
^