Hoe werd de Drie-eenheid ontvangen?
1. Zouden de apostelen in de drie-eenheid geloven?
Door rabbi Dr. Eli Lizorkin-Eyzenberg
Het is geen geheim dat de christelijke leer van de Drie-eenheid als zodanig niet in de Bijbel is te vinden. Het is door latere christenen gesystematiseerd vanuit verschillende Bijbelse teksten om één samenhangende en nauwkeurige leer te presenteren, die probeert alle ware gelovigen te verenigen.
Het traditionele christendom stelt dat:
De Vader, de Zoon en de Heilige Geest zijn één God (niet drie Goden).
De Vader, de Zoon en de Heilige Geest zijn gelijk in macht en glorie (hetzelfde in essentie).
De Vader is functioneel superieur aan de Zoon en de Heilige Geest (zowel de Zoon als de Geest zijn gehoorzaam aan de Vader).
Terwijl we over dit belangrijke onderwerp nadenken, zijn hier een paar zaken om in gedachten te houden:
- Ten eerste was de oorspronkelijke beweging van Christus-volgers nog steeds erg Joods en als zodanig niet erg geïnteresseerd in doctrines per se. Wat de Joden uit de eerste eeuw echt bezighield, waren niet zozeer de details van correcte overtuigingen, maar wat Joden nastreefden was een heilig leven.
- Ten tweede dachten sommige Joden, zelfs vóór Jezus, over de relatie tussen God en zijn Woord in bijna identieke termen als het Evangelie van Johannes (Johannes 1:1). Andere Joden vóór Jezus geloofden, naast veel intrigerende dingen, in het idee van 'de Zoon des Mensen' als eeuwig hemels wezen, dat God op een dag op de troon van Zijn glorie zal plaatsen.
- Ten derde, hoewel de apostelen de Heilige Geest niet zagen als alleen maar Gods kracht zonder enige vorm van persoonlijkheid (zoals in de theologie van Jehovah's Getuigen), is er beschamend weinig te vinden over de goddelijkheid van de Heilige Geest in het Nieuwe Testament.
Ik stel daarom vast dat als de apostelen de christelijke leer van de Drie-eenheid in zijn traditionele vorm te horen zouden krijgen, ze zeer verbaasd zouden zijn over de vraag waarom zo'n systematisering noodzakelijk of essentieel zou zijn(!). Maar als ze eenmaal onder druk zouden zijn gezet om een antwoord te geven, zouden ze met enige aarzeling hebben toegegeven dat de básisideeën die eraan ten grondslag waren gelegd, wel juist waren.
Al te vaak wordt ons begrip van zowel de Hebreeuwse geschriften als ook het Nieuwe Testament vertroebeld door eeuwenlange westerse tradities en interpretaties. In zijn verzameling provocerende essays trekt Dr. Eli Lizorkin-Eyzenberg het gordijn open en helpt hedendaagse volgelingen van Christus te begrijpen, hoe de geschriften door hun oorspronkelijke publiek werden begrepen. Zijn 'Jewish Insights Into Scripture' zal de waardering voor bekende Bijbelpassages verdiepen en het begrip van sommige verzen die voorheen misschien moeilijk te interpreteren waren, vergroten.
Door deze Joodse inzichten toe te passen, komt de gelovige christen dichter bij de God van Abraham, Isaak en Jakob [en daardoor bij die van Jezus, die immers zelf een Jood was!]
Hoezeer ook de schrijver van het Evangelie van Mattheüs nog Joods dacht, blijkt wel uit zijn gebruik van het Joodse 'gematria': numerologie:
Veel mensen weten niet dat in het oude Hebreeuws de getallen worden weergegeven door de letters van het alfabet en dat daarmee ook woorden worden gespeld! Stel je voor dat A = 1 en B = 2 en C = 3 enzovoort, maar alleen in het Hebreeuws [en in het Oudgrieks (Freek)]. Mattheüs (Matt. 1:17) benadrukt drie periodes van 14 (veertien) generaties tussen Abraham en David, dan hetzelfde tussen David en Babylon, en dan van Babylon naar de Messias (Matt.1:17).
De drievoudige herhaling is de aanwijzing van de auteur voor de symbolische waarde van het getal! De gematrische waarde van Davids naam in het Hebreeuws (דוד; David) is 14. Dalet (ד) is 4 + Vav (ו) is 6 + Dalet (ד) is 4 = 14. De evangelist vat de geschiedenis samen in drie groepen van 14 (veertien) generaties, die allemaal leiden tot de Messias en zegt daarmee: "David, David, David".
Mattheüs' theologische punt is, dat Jezus een 'davidische' koning is!
2. Wie zijn er het slachtoffer geworden van de invoering van het leerstuk Drie-eenheid?
De invoering van het leerstuk van de Drie-eenheid had zowel directe als indirecte gevolgen voor verschillende groepen mensen binnen het vroege christendom en later in de bredere geschiedenis. Slachtoffers kunnen worden onderscheiden in verschillende categorieën:
(Bron: ChatGPT4)
1. Ariane en andere 'ketterse' groeperingen
De invoering van de Drie-eenheid als officiële leer onder Constantijn en later bij het Concilie van Nicea (325 n.Chr.) leidde tot de onderdrukking van niet-trinitarische stromingen zoals het Arianisme.
- Arius en zijn volgelingen: Arius leerde dat Christus niet gelijk was aan God de Vader, maar een geschapen wezen. Hij en zijn aanhangers werden vervolgd en geëxcommuniceerd.
- Andere niet-trinitarische groeperingen: naast Arianen waren er ook adoptianisten, modalisten en andere stromingen die een alternatieve visie op God hadden. Velen werden als ketters bestempeld en vervolgd.
2. Mensen die onder dwang de Drie-eenheid moesten aanvaarden
Na de officiële erkenning van het christendom door Constantijn en de staatssteun aan de orthodoxe (trinitarische) kerk, werden afwijkende geloofsopvattingen onderdrukt.
- Geloofsvrijheid werd beperkt: met de opkomst van de staatskerk verloren niet-trinitarische christenen de mogelijkheid om hun geloof vrij te belijden zonder gevaar op straf.
- Joden en heidenen: hoewel de Drie-eenheid een intern christelijk dogma was, leidde de christelijke staatsmacht tot discriminatie en bekering onder dwang van niet-christenen, met name Joden en polytheïsten.
3. Vervolgingen in de Middeleeuwen en daarna
- Katharen en Unitariërs: in de middeleeuwen werden ketterse groeperingen zoals de Katharen uitgeroeid door de Inquisitie, deels vanwege hun afwijkende opvattingen over God en de Drie-eenheid.
- Protestantse bewegingen: tijdens de Reformatie waren er protestanten zoals Michael Servet die het trinitarische dogma afwezen. Servet werd in 1553 in Genève op de brandstapel gezet op bevel van Johannes Calvijn.
- Unitariërs: deze stroming, die de Drie-eenheid afwees, werd in veel delen van Europa vervolgd, met name in katholieke en calvinistische gebieden.
4. Culturele en intellectuele slachtoffers
- Vrijdenken en filosofie: het dogma van de Drie-eenheid werd een verplicht geloofspunt in veel christelijke samenlevingen, waardoor vrij debat over de natuur van God werd onderdrukt.
- Wetenschappelijke denkers: personen die ketterse denkbeelden hadden, zelfs als die wetenschappelijk waren, liepen gevaar op vervolging (zoals Galileo Galilei, die indirect te maken kreeg met de kerkelijke autoriteit).
Conclusie
De invoering van de Drie-eenheid als officieel dogma leidde tot onderdrukking en vervolging van andersdenkenden, zowel binnen als buiten het christendom. Slachtoffers waren onder andere vroege christenen met alternatieve opvattingen, filosofen, vrije denkers en religieuze minderheden die de staatskerk uitdaagde.
terug naar de vragenlijst
terug naar het weblog
^