Geloof in de waarde van geloof, blijft bestaan
Uit onderzoek blijkt dat ondanks verwereldlijking en afnemend kerkbezoek, het vertrouwen dat geloof waardevol is, blijft bestaan. Vanuit geestkunde gezien, kan dit ook niet anders, want het is immers de menselijke geest zélf die beslissingen neemt. Het besluit om de kerk en haar leerstellingen de rug toe te keren, wordt door de géést genomen. Het is daardoor juist een daad van zelfstandigheid, een zelf genomen besluit en ondernomen handeling die moed vereist, want verwaterde opvattingen en afgesleten rituelen moeten de rug worden toegekeerd en de mens moet zelfstandig - schijnbaar zonder steun - op stap gaan.
Doordat het juist de menselijke geest zelf is die dit besluit neemt, die ook de zelfstandigheid is die de eeuwige levenskracht uitmaakt, kan dit besluit onmogelijk de geest zelf verwijderen of vernietigen… de geest betreft immers datgene, wat eeuwig leeft! En juist door dat zelfstandige besluit is de levenskracht zelf gewekt en toegenomen, en het levensgevoel zelf aangeraakt. Daardoor staat er tegenover het zelfstandige, verstandelijke besluit de kerk de rug toe te keren, dat ontwaakte levensgevoel van de geest zelf, van waaruit de mens aanvoelt, dat het godsdienstige toch de kern van het leven blijft uitmaken en intuïtief gevoelsmatig het besef levend blijft, dat dat godsdienstige of een vorm van geloof, goed is.
Zelfs atheïsten in seculiere landen vinden eigenlijk dat religie beter is
Scientias, 30-03-2025, door Jeanette Kras
Nederland is een van de meest seculiere landen ter wereld en het aantal mensen dat in god gelooft neemt alleen maar verder af. Gek eigenlijk, want uit onderzoek blijkt dat mensen van nature geneigd zijn religie als positief te beschouwen.
Zelfs atheïsten - overtuigde ongelovigen dus - hebben een intuïtieve voorkeur voor religie, stellen onderzoekers vast van onder meer de Londense Brunel University en de University of London. Ze deden onderzoek in acht landen waar relatief weinig mensen gelovig zijn: Canada, China, Tsjechië, Japan, Nederland, Zweden, het Verenigd Koninkrijk en Vietnam. Met behulp van een eenvoudige taak gebaseerd op het ‘Knobe-effect’ onderzochten de onderzoekers hoe mensen bepaalden of er opzet aanwezig was in omstandigheden waarin iemands acties bewust veroorzaakten dat anderen ofwel religieus ofwel atheïst werden.
Het Knobe-effect
Mensen zijn geneigd om negatieve bijeffecten van een handeling als ‘opzettelijk’ te beschouwen, terwijl ze identieke positieve bijeffecten als ‘onopzettelijk’ beoordelen.
In Knobes klassieke experiment kregen deelnemers een scenario voorgelegd over een bedrijfsdirecteur die een nieuw programma start om winst te maken, wetende dat het programma ook effect zal hebben op het milieu. In één versie was het bijeffect positief (het milieu helpen), in de andere negatief (het milieu schaden). Hoewel de directeur in beide scenario’s expliciet zei dat hij alleen om de winst gaf en niet om het milieu, oordeelden vrijwel alle deelnemers dat de directeur in het negatieve scenario het milieu ‘opzettelijk’ schaadde en in het positieve scenario het milieu ‘niet opzettelijk’ hielp. Dit effect heeft belangrijke implicaties voor hoe we intentionaliteit, morele verantwoordelijkheid en schuld beoordelen en laat zien dat onze morele oordelen en toewijzing van intenties sterk met elkaar verweven zijn.
Geloof in geloof Het Knobe-effect is een bekend psychologisch fenomeen dat aantoont dat mensen eerder geneigd zijn doelgerichtheid toe te schrijven aan een actie met schadelijke dan met nuttige gevolgen. Mensen gaan ervan uit dat positieve effecten toeval zijn en negatieve effecten met opzet gebeuren, terwijl feitelijk beide toeval zijn.
In alle landen oordeelden deelnemers dat een actie die bewust een verschuiving in de richting van atheïsme veroorzaakte, opzettelijk was en dus negatief. Dit wijst erop dat mensen intuïtief religie als een positievere keus zien. Opmerkelijk is dat zelfs zelfverklaarde atheïsten die neiging hadden en dat dit in alle onderzochte culturen - zowel oosters als westers - het geval was.
De onderzoekers noemen het ‘geloof in geloof’: een intuïtieve voorkeur voor religieus geloof boven atheïsme. “Religie is een intercultureel menselijk universeel gegeven, maar toch zijn expliciete kenmerken van religiositeit in grote delen van de wereld de afgelopen decennia snel afgenomen. We onderzochten of intuïtieve religieuze invloed blijft bestaan, zelfs onder niet-gelovigen in grotendeels seculiere samenlevingen.”
Religieuze invloed duurt voort, verdwijnt niet Dat blijkt dus het geval. Daarmee levert de studie onomstotelijk bewijs dat pro-religieuze intuïtie zelfs voorkomt in landen die grotendeels seculier zijn. Hoofdonderzoeker dr. Will Gervais van de Brunel University reageert: “Zelfs in samenlevingen waar expliciet religieus geloof snel is afgenomen, lijkt het idee dat geloof op zichzelf goed is, op intuïtief niveau te blijven bestaan. Geloof mag dan op veel plaatsen afnemen, maar het geloof in de goedheid van geloof leeft voort.”
Professor Ryan McKay, die meewerkte aan het onderzoek, voegt hieraan toe: “Dit onderzoek wijst uit dat de erfenis van religieuze invloed voortduurt op manieren die we misschien niet verwachten.”
Het onderzoek stelt daarmee de aanname ter discussie dat culturele verschuivingen weg van religie noodzakelijkerwijs pro-religieuze intuïties uitwissen. “Maar ons werk laat zien, dat secularisatie een complexer proces is dan eerder werd gedacht. Terwijl expliciet religieus geloof vervaagt, kunnen onderliggende intuïties die geloof goedkeuren, generaties lang blijven bestaan,” aldus McKay.
Bron:
"Belief in belief: Even atheists in secular countries show intuitive preferences favoring religious belief" - PNAS
terug naar de vragenlijst
terug naar het weblog
^