De viereenheid als het kosmische zonnewiel


De eerste christenen waren Joden, Grieken, Romeinen, Armeniërs, Egyptenaren en Perzen, die vanuit hun al eeuwenoude culturele en godsdienstige achtergrond kennis maakten met de nieuwe leer van een persóónlijke godsliefde en naastenliefde, zoals die door Jezus en zijn leerlingen werd onderwezen, in plaats van het gebruikelijke afsmeken van gunst van de goden door offers te brengen.
Als zinnebeeld voor Jezus gebruikten zij daardoor voor hen vertrouwde zinnebeelden, die met Jezus' betekenis overeenkwamen; daaronder was het gelijkbenige of Griekse kruis ✛, een teken dat al eeuwenlang in gebruik was als onderdeel van het z.g.n. 'zonnewiel' ⨁.

De vroegere mensheid had namelijk geen inzicht in oorzaak en betekenis van natuurlijke gebeurtenissen. De natuur en wat daar gebeurde was voor hen een grote onbekende, wat angst inboezemde. Klimaat en weersomstandigheden waren in het verleden wanordelijker en daardoor bedreigender (zie 'geschiedenis van het klimaat' in Vragen en antwoorden), en door de ongezonde levensomstandigheden deden besmettelijke ziekten vaak hun dodelijke ronde (de Justiniaanse pest). Daardoor was het bestaan vol onzekerheden en was er behoefte aan een zekerheid schenkende houvast.
Dat vond men in de regelmaat die in diezelfde natuur ook was te vinden en wel in de vorm van de (schijnbare) omloop van de zon. Men besefte niet alleen dat de zon allesbepalend was voor het behoud van het leven op aarde, maar had toen ook nog een kosmisch gevoel voor de zinnebeeldige waarde van de viereenheid, die onder andere door de hemelse orde van de zonsomloop tot uiting kwam in de viervoudigheid van een veertigtal algemene kenmerken van het aardse bestaan, zoals:

- de vier kenmerkende punten van de jaarlijkse zonsomloop van de aarde: de twee zonnewendes in zomer en winter (Kreeftskeerkring - langste dag; Steenbokskeerkring - kortste dag -, waarvoor in de Steentijd vele en grote gebouwen, maar ook kleinere grafheuvels werden opgericht en feesten werden gevierd!), én de twee dag-en-nachteveningen in lente en herfst;
(In Armenië stond de Karahunj met eenzelfde betekenis als Stonehenge.)
tijdens de zonnewendes staat de zon schijnbaar een paar dagen stil, maar gaat dan toch weer bewegen, wat voor de toenmalige mens een grote opluchting was: de Romeinen noemden de zon daarom de 'onoverwinnelijke zon' en de Germanen vierden dan het joelfeest;
- de vier schijngestalten van de maan: volle maan, afnemende en nieuwe maan, dan weer wassende maan;
- de vier jaargetijden: lente, zomer, herfst en winter of: groei van gewassen, rijping van vruchten en daarna in de herfst de oogst, met na de winter herhaling op herhaling hiervan - een viervoudige kringloop waarvan het leven op aarde door de voedselvoorziening afhankelijk is;
- de viervoudige kringloop van water: verdamping op zee door de zon, wolkenvorming en wind, de regen uit wolken om het land te bevochtigen, de rivier die het water weer naar zee leidt - een eveneens viervoudige kringloop waar het leven op aarde van afhankelijk is;
- de vier windrichtingen van de windroos op aarde: Noord, Oost, Zuid en West;
- de vier dagdelen: ochtend, namiddag, avond en nacht;

- de vier elementen: aarde, water, lucht en vuur;
- de vier zintuiglijke hoedanigheden: warm en koud, vochtig en droog;
- de vier zangstemmen: de vrouwelijke sopraan en alt, de mannelijke tenor en bas;
- de vier complementaire kleuren: rood en groen, geel en blauw;
- de viervoeters als meest geëvolueerde diersoort, waartoe ook de mens behoort;
- de vier temperamenten: cholerisch, sanguinisch, flegmatisch en melancholisch;
- de vier geestelijke vermogens: waarnemen, denken, voelen en willen; hun eenheid binnen de geest als de vijfde;
- de vier vingers aan de hand met de duim als vijfde er tegenover, waardoor de geest met de hand vermag te grijpen en te werken;
- de vier levensfases: kindertijd, puberteit, volwassenheid en ouderdom;
- de vier leden van het eenvoudigste gezin: vader, moeder, zoon en dochter;
- de vier hoeken van hun woning, ook van deuren, ramen, tafel, stoelen en bedden;

- de vier dimensies: lengte, breedte, hoogte en tijd; drie dimensies vormen een ruimte, waardoor beweging (tijd) mogelijk wordt; beweging wordt weergegeven als b.v. lengte/tijdseenheid, zoals km/h;
- de vier aggregatietoestanden: vast, vloeibaar, gasvormig en plasma: in het hete inwendige van sterren bestaan subatomaire deeltjes in een toestand dat zij los van elkaar voorkomen;
- de vier kernkrachten: sterke kernkracht, zwakke kernkracht, elektrische kracht, magnetische kracht (die samen de elektro-magnetische kracht vormen);
- de belangrijkste elementen van aardse levensvormen zijn koolstof, zuurstof, stikstof, fosfor en zwavel; in de toestand van chemische binding is hun vorm een z.g.n. sp3-hybride, die de viertallige tetraëdervorm heeft (zie afbeelding); koolstof is het kleinste atoom en vormt daardoor de krachtigste chemische bindingen, waardoor het in de organische chemie het meest voorkomt en die daardoor ook koolstofchemie wordt genoemd;
- ook het element silicium (vormt rotsen, zand, klei) en het molecuul water hebben die tetraëdervorm;
- de aarde is in vier lagen opgebouwd: de aardkorst, de aardmantel, de buitenkern en de binnenkern;
- de viervoudige magnetische 'golfdynamo's' als kringlopen in het inwendige van de zon, die de oorzaak zijn van de zonneactiviteit (zie nr. 22);
- de viervoudige golfbeweging als een kosmische dans die ons zonnestelsel uitvoert gedurende 60 miljoen jaar, bij haar rondgang om het middelpunt van ons sterrenstelsel, de Melkweg;
- Een afbeelding van de Einsteinring rond het sterrenstelsel NGC 6505. Als twee sterrenstelsels op één lijn liggen t.o.v. de aarde, dan vormt het middelste door de zwaartekracht een ‘zwaartekrachtlens’.
Het achterste sterrenstelsel wordt dan zichtbaar als een Einsteinring, die bij juiste uitlijning vier beelden ervan vertoont vanwege de manier, waarop de zwaartekracht van de lensmassa het licht van het achterste sterrenstelsel in meerdere stabiele paden splitst en doordat de onderliggende lensvergelijkingen bij juiste uitlijning een quadrupoolstructuur (viervoud) opleveren, een Einsteinkruis (er zijn er duizend ontdekt).
Klik hier voor een aantal artikelen over dit onderwerp.

- de vier bouwstenen van het DNA zijn de vier nucleobasen: A adenosine; G guanine; C cytosine en T thymine (in het RNA is dit uracil); drie van deze vier samen vormen de code voor één amino-zuur, een codon genoemd, waarmee de eiwitten worden gevormd die de biochemie van de cel en daarmee van het aardse leven, sturen;
- de vier nucleobasen vormen vier maal vier maal vier is 64 codonen voor de 20 aminozuren waarmee eiwitten worden gevormd; DNA en de eiwitsynthese was al aanwezig in de eenvoudigste levensvormen en volgens Prof. Dr. Sy Garte is ontstaan door toeval onmogelijk, en wijzen het voorkomen en de eigenschappen ervan op het bestaan van God;
- de bioloog dr. D.G. Langham ontdekte dat bij de celdeling van een bevruchte eicel, bij alle organismen de eerste drie celdelingen op dezelfde wijze verlopen, waardoor er acht stamcellen ontstaan, die nog in staat zijn alle overige 220 soorten lichaamscellen te vormen: de 'totipotente stamcellen' genoemd; na de eerste drie volgen delingen waarbij geleidelijk aan de andere soorten stamcellen en daarna alle andere soorten lichaamscellen ontstaan. De vorm van die acht is gestileerd met vierkanten en kubussen (zijn cellen, de ontdekker ervan, Hooke, noemde ze 'kamertjes') opgebouwd.
Langham was zo onder de indruk van zijn ontdekking, dat hij filosofie ging studeren en rond de acht totipotente stamcellen een aparte filosofie ontwikkelde, de 'genesa' genoemd.
Zie voor de betekenis van de kubus ook hierboven bij 2. De Bijbel.
- bij de zelfvermenigvuldiging van man en vrouw zijn vier gonaden betrokken, vier klieren die de geslachtscellen vormen: bij de man de twee zaadballen, bij de vrouw de twee eierstokken. Bij de geslachtsgemeenschap bevinden de eierstokken zich binnen en boven, de zaadballen buiten en beneden. De volledig samenhangende bouw en werking van beide geslachtsorganen kan onmogelijk door toeval zijn ontstaan; het scheppende, goddelijke paar gaf ze door zelfvermenigvuldiging vanuit zichzelf aan man en vrouw mee.
- in het embryo ontwikkelt het zenuwstelsel zich doordat er een 'neurale buis' wordt gevormd, die zich in vier delen deelt: de voorhersenen (groeien uit tot de grote hersenen), de middenhersenen, de ruithersenen en het ruggemerg;
- de vier zenuwvezels die in iedere wervel in het ronde ruggemerg kruisen in de vorm tussen een X (⨂) of H (min of meer vlindervormig), twee, links en rechts uit het lichaam inkomende en twee, links en rechts naar het lichaam terugkerende, zenuwbanen;
- het viervoudige transporteiwit kinesine, min of meer X-vormig (twee eiwitstrengen die twee keer om elkaar zijn gewonden), dat met twee 'handjes' en twee 'voetjes' razendsnel 'loopt' en moleculen naar de juiste plaats in de cel brengt;
- de hersenen zijn viervoudig verdeeld in een linker en rechter deel en die zijn weer verdeeld in een voorste en achterste deel;
- de vier hersenkwabben waarin de hersenschors is verdeeld; de beide hersenhelften zijn verdeeld in de frontaalkwab, pariëtaalkwab, temporaalkwab (slaapkwab) en occipitaalkwab (achterhoofdskwab);
- de vier (vijf) zintuigen: gezicht - lichtgolven; gehoor - geluidsgolven; tast - mechanische druk; reuk en smaak - daarbij gaat het om de chemische eigenschappen van zowel reuk- als smaakstoffen en hun zintuigen in de neus-mondholte: proeven en ruiken van voedsel en dranken treden samen op en vormen een eenheid, een reuk-smaakbeleving;
- de vier smaakgebieden op de tong: van voor naar achter zoet, zout, zuur en bitter; een vijfde 'smaakzintuig' is over de gehele tong verspreid: oumami uit zeewier (natriumglutamaat) dat eigenlijk meer een smaakversterker is;

- de vier werkwoordsverbuigingen: de onvoltooid tegenwoordige tijd (ott): ik werk, de onvoltooid verleden tijd (ovt): ik werkte, de voltooid tegenwoordige tijd (vtt): ik heb gewerkt, de voltooid verleden tijd (vvt): ik had gewerkt; zo ook voor de toekomende tijd;
- de grondvorm van het cijfer vier is door de eeuwen heen een kruis en/of een cirkel geweest; ook de grondvorm van de vier weerspiegelt het zonnewiel; terwijl het Chinese en Japanse teken voor vier een vierkant ▢ is;
- in overeenstemming met de natuurlijke viertalligheid is ook het Oud-Hebreeuws als spirituele taal viertallig te noemen: "Het Hebreeuws is: 'kwadraatschrift', vierkant, vierhoekig, meerzijdig, veelkleurig, rechtlijnig. Vier lijnen kunnen om elke letter heen worden getrokken." (Bron: exegeet Ad Leeuwenhage, Het Hebreeuwse alfabet);
- het tetragrammaton (vierschrift) is de Hebreeuwse naam Jahweh of IHWH י ה ו ה voor God;
en deze viervoudige God Jahweh plaatste in het Paradijs een bron, die zich in vier rivieren splitste;
en had in het visioen van Ezechiël viervoudige engelen bij zich (Ofanim) met de gezichten van een mens (Waterman), rund (Stier), leeuw (Leeuw) en adelaar (Schorpioen).

- In het lachende gezicht is een viertallig, gelijkbenig kruis te onderscheiden
In het breed láchende mensengezicht vormen de beide ogen en de mond-hoeken (in het algemeen) een vierkant, waarbinnen een gelijkbenig kruis is te tekenen ☒ met de neus als snijpunt; een cirkel met kruis ⨂ is ook mogelijk. Door te lachen wordt de mond verbreed en de mondhoeken opgetrokken.
De gezichtsuitdrukking is een recht-streekse uitdrukking naar buiten van de innerlijke, geestelijke gemoedstoestand... door te lachen van geluk heeft die de vorm van een zonnewiel, zinnebeeld van het eeuwige leven. Lachen maakt een gezicht aantrekkelijker en aangenaam om te zien, want het eeuwige leven van de geest schijnt er doorheen.
Bijten zonder doorbijten is bij dieren een uiting van speelgedrag. Door de evolutie is de open bek op zich als uiting van spelen, dus: vredelievendheid, blijdschap om het zien van een vriend, ook bij de mens blijven bestaan.

- In de hersenen is een viertallig, gelijkbenig kruis te onderscheiden
Door neurofysiologische hersenonderzoek is gebleken, dat er een verschil is tussen mannelijke en vrouwelijke hersenen voor wat betreft de wijze, waarop hersenschorsgebieden (centra) en hersenkernen (de basale ganglia) door zenuwvezels (bundels neuronen) met elkaar zijn verbonden.

het verschil in verbindingswijze in ♂ en ♀ hersenen;
in de ♂ hersenen tussen voor en achter (blauw)
in de ♀ hersenen tussen links en rechts (rood)
rechts de schematische verhouding ⨁ (van boven)
Bij de mannelijke hersenen (boven) zijn vooral de verbindingen tussen voor en achter (blauw) tot ontwikkeling gekomen. Dat betekent vooral verbindingen tussen de bewegingsvelden (motorische velden) vóór de centrale groef en de gewaarwordingsvelden (sensorische velden) áchter die groef.
Al langer was bekend dat de 'ooghandcoördinatie' bij de man goed is ontwikkeld. Dat betekent zekerheid bij het optreden en handelen (willen) in de buitenwereld, m.a.w. de nadruk op de uitgekeerde instelling.

Bij de vrouwelijke hersenen (onder) zijn vooral de verbindingen tussen rechts en links (oranje) tot ontwikkeling gekomen. Dat betekent verbinding tussen (bij rechtshandigen) de rechterhelft waar vooral het voelen door de schors heen naar buiten tot uiting komt en de linkerhelft, waar vooral het denken door tot uitdrukking wordt gebracht.
De vrouwelijke, geestelijke werkzaamheid speelt zich vooral innerlijk af in de vorm van een wikken en wegen tussen gevoelens en gedachten; dat komt overeen met de ingekeerde, op het persoonlijke leven gerichte instelling.
De oranje verbindingen met de frontale lobben, waar de geest huist, laat goed de persoonlijke betrokkenheid van de vrouwelijke geest zien. Bij de mannelijke hersenen is dat duidelijk minder goed ontwikkeld, de mannelijke geest is door het denken meer gericht op zaken en dingen.
Dit onderscheid kan worden weergegeven door twee gelijkbenige kruisen, zoals in de afbeelding, waarbij de nadruk op beide lijnen verschilt.
Klik hier voor het oorspronkelijke artikel over dit onderwerp.

Het bijzondere getal vier
Bij het getal 4 is er sprake van een bijzondere eigenschap door een harmonie van rekenkundige bewerkingen, die bij geen ander getal voorkomt:
2+2=4, 4-2=2, 2x2=4, 4:2=2 en 2 tot de 2e macht (kwadraat) is een vierkant: 4;
terwijl de wortel uit √4 weer 2 is.
De 4 is het eerste hele getal waarbij alle rekenkundige bewerkingen weer een heel getal als uitkomst hebben (als het getal 1 buiten beschouwing blijft).
De oorspronkelijke vorm van het getal vier was een ＋.

Pythagoras' tetraktys
De vier vormt als zodanig de afsluiting van een ontwikkeling die aan de hand van de getallen 1,2,3,4 wordt uitgebeeld, waarbij God de één is, die schept in tweevoud - man en vrouw - en waarbij de mens op aarde de derde stap maakt, de geestelijke ontwikkeling, die bij de vierde stap door bezinning op zichzelf de mogelijkheid heeft zich weer met de 1 te verbinden. Want al het andere dat nog moet komen, vloeit uit deze vier voort en de vier heeft het vermogen in zich van de tien, om daardoor tot zichzelf terug te keren: 1+2+3+4=10 en de tien weer naar de 1: 1+0=1, wat het doel is: de hereniging met de oorsprong.
En ook: twee vermenigvuldigingen van vier maal vier (4x4x4) is 64; 6+4=10 en 1+0=1.
Door de zelfbezinning van de vier kan de mens weer tot zichzelf komen en zich van daaruit innerlijk op zijn oorsprong gaan richten. Voor Pythagoras gold het viertal of tetraktys daardoor als een heilig aantal of een heilige 'groep': de heilige tetraktys.

De viervoudige kosmische orde
De genoemde viervoudige kósmische orde moest in het verleden als teken op aarde worden gebracht om de áárdse wanorde te bezweren - als zinnebeeld of teken op de gevel of aan de wand, als amulet, talisman of fetisj...
en dat werd het zonnewiel met b.v. een ＋, ⸭ , ⨁ , ✳︎ , ⁜ of ☒ -vorm.
Fetisjen (van L. facticius: nagemaakt, kunstmatig) en amuletten werden en worden in veel culturen tijdens cultische handelingen als de plaatsvervangers van goden en demonen beschouwd, en zouden daardoor (door onbewuste overdracht van zichzelf daarop) een bovennatuurlijke werking hebben. Het woord 'fetisj' is afgeleid uit het Frans en betekent: 'voorwerp met een magische kracht' en diezelfde kracht oefende de aanblik van het zonnewiel uit op de beschouwende mens: het bracht orde en rust.
Verzekeringen tegen schade door onverwacht geweld door welke oorzaak dan ook, bestonden in het verleden niet. Door een brand, overstroming of aardbeving was men zijn huis en inboedel kwijt. Vandaar dat ook op gebouwen, meestal boven de ingang, zonnewielen en levensbomen werden aangebracht om de bescherming van de hemel aan te roepen.

Voorbeelden van zonnewielen

In het Val Camonica (een al eeuwen oud ijsvrij gletsjerdal) in Lombardije, Italië, werden in een tijdspanne van 8000 jaar zo'n 300.000 zonnewielen en andere zinnebeelden op ong. tweeduizend rotsen gekerfd, waarvan er nu 140.000 in kaart zijn gebracht. Deze tekeningen werden gemaakt door op de daar zachte rotswand te kloppen met een hamer of voorwerp.

In het hoogveen Ilkley Moor in Yorkshire, Engeland, werden deze overeenkomstige tekens gevonden, die 8000 jaar oud zijn.

Tijdens het 2e millennium v.Chr. werden in Soemerië ook veel afbeeldingen van de omloop van de zon gemaakt: het zonnewiel of zonnerad als een omloop van de zon in de vorm van de su-as-tika of swastika, afgeleid van Sanskriet su: goed, deugdelijk, waar, juist; asti: zijn; tika: teken; het 'goedheids-', 'juistheids-' of meestal 'geluksteken' genoemd.
In deze zonnewielen is de zon als een menselijke godheid voorgesteld, in de vorm van een als vierkant rondlopende lente, zomer, herfst en winter. Denk bij de rechter afbeelding ook aan de overeenkomst met een Armeense (Keltische) knoop, zoals de ⌘.

In Babylonië was Marduk de oppergod. Zijn 'ster' (planeet) was Jupiter.
Op de afbeelding zijn links boven zijn hoofd de maan, de zon en Jupiter te zien. Een godheid bovenaan beheerst met koorden de zon, waarop in gelijkbenige kruisen licht- en warmtestraling zijn afgebeeld: het zonnewiel: ⨁ en ✳︎ .
Vóór Marduk staat de levensboom in de vorm van een pilaar.
In zijn linkerhand houdt hij een ring vast: teken van vriendschap en trouw; en een scepter: teken van zijn macht en van verbinding tussen boven en beneden.
Zie Zarathustra - Betekenis van de Faravahar, in de Literatuuropgave

In de steden Mohenjo daro en Harappa in de Indus-vallei verscheen voor het eerst de swastika als geluksteken.

In Mohenjo daro kwam het zonnewiel naast een afbeelding van de maan voor; een aanwijzing dat het wiel inderdaad een kosmische betekenis had en dat er daardoor de zon mee werd bedoeld. Op de afbeelding heeft de zon vier lichtstralen en vier warmtestralen, verbeeld door de achtpuntige ster ✳︎ .

De iconografie als wetenschap onderzocht het voorkomen van deze stervormige zonnewielen, waaruit bleek dat zij wereldwijd en door alle tijden heen door volkeren zijn gemaakt. Hieronder een verzameling van een aantal vormen (opmerking: het nationaal-socialisme is pas echt overwonnen, als de swastika zijn oorspronkelijke, kosmische betekenis weer heeft teruggekregen).


De archeoloog Heinrich Schliemann deed begin 20e eeuw opgravingen in Troje. Daar kwam hij veel zonnewielen in de vorm van swastika's tegen, die a.h.w. een 'lopend' zonnewiel uitbeelden, weergave van de opkomende en dalende zon.

Bij terugkomst in Duitsland was een zekere politieke groepering juist op zoek naar een merkteken. Zij lazen zijn verslag en besloten dat teken te gebruiken. Zij kantelden het 1/8 slag en ontwierpen zo het hakenkruis.
Het kwade tracht altijd het goede om te vormen in het kwade.

Ook in de Thracische, religieuze cultuur in het zuiden van Bulgarije, werden zon (cirkel) en aarde (vierkant) met elkaar in verband gebracht.
In een Thracische tempel, aan Orpheus gewijd, zijn deze wandtegel en mozaïek te vinden uit de tijd van het Orphisme, 9 - 6e eeuw v.Chr.
Getoond wordt de verbinding tussen de zon (cirkel) en de aarde (vierkant)

daarnaast in elkaar grijpende zonnewielen.

Zonnewielen als amulet werden bij opgravingen overal in Europa gevonden.

Een Slavisch zonnewiel uit de Bronstijd (2000-800 v.Chr.): de 'lopende' zon
en bronzen votiefwieltjes uit België (50 v.Chr. - 50)

Het Arevakhach-zonnewiel komt voor op vrijwel alle Armeense kerken en is een kosmisch teken van het eeuwig voortgaande leven met de zon in het middelpunt.
De Armeense Apostolische Kerk is het gevolg van het zendingswerk van Thadeüs en Nathanaël in de eerste eeuw.
Rond de zon in het midden zijn twaalf uitwaaierende zonnestralen, die de indruk maken te bewegen en rond te draaien.

Het tetraskelion of viervoet
Ook in het westen kwam het begrip 'swastika' voor. Dit is een munt uit het British Museum met een viervoet, gemaakt tussen 1200 and 1400, in het midden is een bultje dat de zon voorstelt.
In het midden de zon, dan de vier dagdelen of jaargetijden als de naar rechts wandelende benen, die de kringloop van de zon in het midden voorstellen.

Het zonnewiel als de su-as-tika (swastika: goed-zijn-teken) is voor Hindoes hét heilige zinnebeeld. Het is het symbool van welslagen, voorspoed en geluk, van algehele toewijding en van het volledig opgaan in het goddelijke.
Deze su-as-tika is op de tempelvloer gelegd met gekleurde rijst. De vier stippen verbeelden de zon bij zonsopgang, middag, zonsondergang en middernacht, het kruis stelt de beweging van de zon voor.


Het swastikateken staat voor Surya, de zonnegod. De vorm van de benen komt overeen met die van de viervoet.


terug naar het overzicht

terug naar het weblog






^