Alison Edwards: "Als je niet oppast, verdwijnt het Nederlands binnen paar decennia uit het openbare leven."
De Volkskrant, Opinie - Henk Müller - 12-09-2013
Twistgesprek
De overheid moedigt het gebruik van het Engels aan. Hoe schadelijk is dat? Henk Müller (vragen) in een twistgesprek met taalkundige Alison Edwards. "Hou toch eens op met al dat Engelstalige gedoe. Ik bepleit positieve discriminatie voor het Nederlands, zodat het vitaal blijft."
U onderzoekt de positie van het Engels in Nederland. Die is vast goed. Vrijwel iedereen spreekt Engels, de universiteiten doceren in het Engels en staatssecretaris Dekker wil nu tweetalige basisscholen. Het wordt alleen maar nóg beter.
"Over het Engels maak ik me geen zorgen, wel over het Nederlands. In een opiniestuk op uw pagina vroeg onderwijssocioloog Dronkers zich af of al dat Engels wel moet. Of de Nederlandse cohesie en identiteit daardoor niet verdwijnen. Daarmee is hij twintig jaar te laat. English is here to stay, maar de vraag is of Nederland ook het Nederlands wil behouden."
Engels staat nu eenmaal voor internationale gerichtheid. U hebt aan Maastricht University gewerkt. Het college van bestuur vergadert al jaren in het Engels. Dát is pas internationale gerichtheid.
"Internationale gerichtheid is een mindset, die valt niet samen met het spreken van Engels. In Nederland heerst het idee dat Engels cool en modern is. Ik heb me in Maastricht altijd afgevraagd waarom. Ik vond het bizar dat de drie Nederlandse leden van het college van bestuur onderling Engels spraken. Trouwens, twintig procent van de studenten is Duits. Universiteiten doen mee aan die drang om hoog op lijstjes te scoren door alleen in het Engels te publiceren en in het Engels college te geven. Ze krijgen zo meer studenten, denken ze.
Maar studenten komen niet voor dat Engels, maar voor de universiteit zelf. Voor Leiden of Amsterdam. Waarom moet alles in het Engels? Universiteiten moeten zorgen voor goed onderwijs. Studenten komen naar Nederland, vinden Nederland interessant en willen best Nederlands leren. Als linguïst zeg ik: dat is alleen maar goed. Maar je krijgt in Nederland de kans haast niet. Iedereen is Engels georiënteerd. Het grappigste vind ik het logo 'police' op de uniformen van politieagenten in Amsterdam. Het heeft een pet, een uniform en een wapen. Rara wat zou het zijn..."
Waar komt die minachting voor de eigen taal vandaan?
"Goede vraag. Waarom doen Nederlanders dat? Waarom lijken Nederlanders minder om hun eigen taal te geven dan om Engels. Ik hoopte op een antwoord van u."
Doe zelf eens een poging.
"Engels is cool, goed Engels spreken is een elitekwestie. Wie steenkolenengels spreekt wordt uitgelachen. 83 Procent van de Nederlanders denkt overigens dat zijn Engels van bovengemiddeld niveau is voor een Nederlander.
Maar ik geloof niet dat Nederlanders hun eigen taal echt minachten. Als individuen houden ze van hun taal. Uit mijn onderzoek blijkt dat vier van de vijf Nederlanders het Nederlands in hun dagelijkse leven belangrijker vinden dan Engels."
Stel dat Cambridge en Harvard Franstalig waren, dan kickten we op Frans.
"Absoluut. Het is jammer en oneerlijk voor goede universiteiten in China en andere niet-Engelstalige landen dat het Engels zo prominent is. Maar zover als Nederland in het bevorderen van het Engels gaat, gaat geen enkel ander land. Amsterdam presenteert zich als de grootste Engelstalige stad van continentaal Europa, Nederland verslaat Zweden in het aantal jaarverslagen van grote bedrijven in het Engels. Koningin Beatrix hield haar tafelredes vaak in het Engels, tegen alle protocol in en ongeacht of haar tegenhanger de taal machtig was of niet en het Journal of Dutch Literature verschijnt, u raadt het al, alleen in het Engels. Hou toch eens op met al dat Engelstalige gedoe."
U waarschuwt ervoor dat het Nederlands uitsterft. So what?
"Als linguïst beaam ik dat. So what? Taal ontwikkelt zich. Er onstaat dan 'Dutch English'. Maar je moet je ervan bewust zijn. Nederlanders denken dat het zo'n vaart niet loopt. Wel dus. De overheid legt het Engels geen strobreed in de weg. Als dat zo doorgaat dreigt het Nederlands binnen een paar decennia uit het openbare leven te verdwijnen."
Ah, u wilt er een hekje omheen.
"Dat is nog niet nodig, want ik constateer ook dat je de voorkeur voor het gebruik van het Nederlands steeds meer terugziet in de popcultuur en Nederlandse films, die onevenredig populair zijn. In 2012 vormden Nederlandse producties bijna de helft van de top-20 films, terwijl die nog geen vijfde van het aanbod vertegenwoordigden.
Geef beurzen aan jonge filmmakers en gratis studiotijd aan artiesten die in het Nederlands zingen. En waarom geen geld voor wetenschappers die in het Nederlands publiceren? Het is úw belastinggeld, uw overheid maakt die keuzes. Ik bepleit positieve discriminatie voor het Nederlands, zodat het vitaal blijft."
Het Engels houd je niet tegen, dus leve het tweetalig basisonderwijs.
"Tweetalig onderwijs kan geen kwaad, maar het is duur en waarom zou je zo jong beginnen? Twaalf jaar is jong genoeg. Kies liever gewoon voor goed Nederlandstalig onderwijs."
Alison Edwards (1983, Nowra, Australië) studeerde Duits in Duitsland, leerde Nederlands en werkte in Maastricht als vertaler. Ze is nu als taalkundige verbonden aan de universiteit van Cambridge.
Henk Müller is opinieredacteur van de Volkskrant.
terug naar Franse en Engelse invloed
^